کردارهای قلب - ترجمه اعمال القلوب

ترس (خشیت)

این نوع ترس (خشیة) نسبت به خوف خصوصی‏تر است، چرا که خشیت از سوی دانشمندان به خداوند است. در قرآن آمده است: ﴿إِنَّمَا يَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَٰٓؤُاْۗ﴾[فاطر: ٢٨] «از میان بندگان خداوند تنها دانشمندان از او ترس(خشیت) دارند». این ترسی است که با شناخت همراه است.

پیامبر ج فرمود: «إنّی أَتقاكم لله و أَشدّكم له خشیةً»: «من پرهیزگارترین شما نسبت به خداوندم و بیشتر از همه‏ی شما از او می‏ترسم». [٧۸]پس خوف برای همه‏ی ایمانداران است، اما خشیت مخصوص دانشمندان آگاه است. خوف و خشیت به میزان دانش و شناخت خواهد بود. کسی که خوف دارد پا به فرار می‌گذارد، اما آنکه خشیت دارد به تمسک به دانش پناه می‏برد.

شیخ بن عثیمین (/) گفت: «خشیت خود خوفی است بر پایه‏ی شناخت بزرگی و کمال قدرت کسی که از او می‏ترسند. اگر از کسی می‏ترسید و نمی‏دانید که آیا او بر شما قدرت دارد یا خیر، این گونه ترس خوف است و ترس از کسی که می‌دانید او بر شما قدرت دارد، خشیت است».

ابن قیم (/) درباره‏ی نزدیکی تفاوت میان معنای خوف و خشیت گوید: «مانند کسی که هیچ دانشی از پزشکی ندارد در مقایسه با کسی که خود یک پزشک ماهر است. اولی به خاطر عدم شناخت به پرهیز و فرار روی می‏آورد، اما دومی به دارو پناه می‏برد». [٧٩]بنابراین خشیت ترسی است آگاهانه و بر اساس علم.

[٧۸] حدیث صحیحی است، بخاری (۵۰۶۳) بخش نکاح، باب الترغیب فی النکاح و مسلم (۱۴۰۱) بخش نکاح، باب استحباب النکاح لمن تاقت نفسه الیه، روایت کرده‏اند. [٧٩] ن. ک. مدارج السالکین، ۱/۵۱۳.