استادان امام احمد بن حنبل
«نخستین استاد ابن حنبل، ابویوسف بن ابراهیم القاضی بود که فقه و حدیث را از وی فراگرفت. ابویوسف از دوستان (شاگردان) ابوحنیفه به شمار می‌رفت. بعضی از محققین بر این عقیده‌اند که ابویوسف تأثیر چندانی در ابن حنبل نداشته، و اولین استادش را «هشیم بن بشیر بن ابی‌حازم الواسطی» می‌دانند، که ابن حنبل در مدت چهار سال بیشتر از سه هزار حدیث از وی شنیده و یا یادداشت کرده است.
هشیم که شخصی متقی و پرهیزگار و امام حدیث در بغداد بوده، از تابعان تابعین به شمار می‌رفته است. وی روایت زیادی از ائمه شنیده، و دارای حافظه‌ای بسیار قوی بوده، امام مالک و دیگران از وی روایت نموده‌اند. ولادت هشیم را سال ۱۰۴ و وفاتش را ۱۸۳ ه ثبت نموده‌اند. علاوه بر او، ابن حنبل در جلسه درس «عمیر بن عبدالله» و «ابی‌بکر بن عیاش» حضور به هم رسانیده.
دومین استاد ابن حنبل، امام شافعی بوده، که ابن حنبل به هنگام زیارت حج در حجاز او را ملاقات کرده در آن موقع شافعی در مسجد الحرام تدریس می‌نمود وی بار دیگر هم در بغداد به خدمت شافعی پیوست.
شافعی بسیار به ابن حنبل محبت می‌کرد و مایل بود که با وی به مصر برود، ولی ابن حنبل با وجود اشتیاق زیاد نتوانست به مصر برود.
ابن حنبل از شافعی درک و استنباط و استخراج احکام را فراگرفت. درباره رابطه حسنه شافعی با ابن حنبل، محمد بن اسحاق بن خزیمه می‌گوید: «آیا احمد بن حنبل چون یکی از فرزندان شافعی نبود؟».
ابن حنبل از ابراهیم بن سعد و یحیی القطان و وکیع و غیره نیز کسب فیض نمود و تمایل داشت که از محضر مالک بن انس هم استفاده نماید، لیکن درحالیکه ابن حنبل هنوز مبتدی بود، مالک وفات یافت. و در عوض از «سفیان بن عیینه» در مکه بهره یافت. چنانکه خود ابن حنبل می‌گوید: «مالک را از دست دادم و در عوض خداوند مرا از محضر «سفیان بن عیینه» بهره‌مند ساخت» [۱۴۸].
[۱۴۸] منبع مذکور، ۱۰۶-۱۰۷، به نقل از الأئمة الأربعة.