پژوهشی دربارة امامان اهل سنت امام ابوحنیفه، امام مالک، امام شافعی، امام احمد

اشعار شافعی

امام شافعی، با توجه به لطافت و ظرافت طبع، اشعاری سروده است که استاد محمد زهری النجار از علمای مشهور دانشگاه اسلامی الازهر در مقدمۀ «الأم» [۶۷۱]تألیف امام شافعی انتساب آنها را به آن بزرگوار صحیح می‌داند. چنانکه می‌گوید:

المزنی شاگرد شافعی به هنگام مرگ از حال او پرسید و گفت چگونه‌ای؟! گفت: به خدا سوگند نمی‌دانم که آیا روحم به بهشت برده می‌شود که به او تبریک گویم یا به آتش، که او را تعزیت گویم [۶۷۲]سپس سرش را به آسمان بلند کرد و چند بیت را گفت از جمله:

ولمّا قسا قلبی وضاقت مذاهبی
جعلت الرّجا منّی لعفوك سلّما [۶۷۳]
تعاظمنی ذنبی فلمّا قرنته
بعفوک ربّی کان عفوك اعظما [۶۷۴]

«اشعار شافعی که در مدایح اهل بیت عصمت [۶۷۵]ـ †ـ گفته بسیار و از آن جمله است:

إذا فی مجلسٍ ذکروا علیّاً
وشبلیه وفاطمة الزکیّة [۶۷۶]
یقال تجاوزوا یا قوم هذا
فهذا من حدیث الرافضیّة [۶۷۷]
هربت الی مهیمنٍ من أناسٍ
یرون الرفض حبّ الفاطمیّة [۶۷۸]
علی آل الرّسول صلوةُ ربّی
ولعنته لتلك الجاهلیّة [۶۷۹]

نیز از کتاب صواعق، ابن حجر مالکی نقل شده که به شافعی نسبت داده است:

یا اهل بیت رسول الله حبّکم
فرضٌ من الله في القرآن أنزله [۶۸۰]
کفاکم من عظیم القدر أنّ لکم
من لایصلی علیکم لاصلوة له [۶۸۱]

اینگونه اشعار و مراثی بسیاری در حق حضرت سیدالشهداء÷ به شافعی منسوب و بسط زاید خارج از وضع کتاب می‌باشد» [۶۸۲].

[۶۷۱] الأم، تألیف الامام ابی‌عبدالله محمد بن ادریس الشافعی، (۱۵۰-۲۰۴)، الجزء الأول، اشرف علی طبعه و باشر تصحیحه محمد زهری النجار من علماء الأزهر، دارالـمعرفة للطباعة والنشر، بیروت، لبنان. [۶۷۲] «والله لا أدری، أروحی تساق إلی الجنّة فاهنّئها أم إلی النّار فاعزّبها». [۶۷۳] و هنگامی که قسوت، قلبم را فراگرفت و راه‌هایم تنگ شد امیدم را نردبان بخششت قرار دادم. [۶۷۴] پروردگارا گناهم بر من بزرگ شد و هنگامی که آن را با عفو تو سنجیدم بخشش تو را بزرگتر پنداشتم. [۶۷۵] عصمت: عصمت ملکه‌ای است در وجود، که آدمی را از گناه باز می‌دارد، اهل تسنن فقط پیغمبران الهی را معصوم می‌دانند و اهل تشیع علاوه بر پیامبران، امامان را نیز معصوم می‌شمارند. و گروهی نیز عصمت را در تبلیغ رسالت می‌دانند و بس. [۶۷۶] هرگاه در مجلسی از علی و دو فرزندش (حسین و حسن) و فاطمه پاک، یاد کنند: تذکر: سکون در آخر مصراع‌های دوم ابیات برای رعایت وزن شعر است. [۶۷۷] گویند: ای قوم از این سخن بگذرید که این، از سخن رافضی است. [۶۷۸] به‌سوی پروردگار باشکوه می‌گریزم از مردمی که محبت نسبت به فاطمه را رفض می‌دانند. [۶۷۹] درود پروردگارم بر خاندان رسول و لعنت او بر آن جاهلیت باید. [۶۸۰] ای اهل بیت رسول خداص، محبت نسبت به شما فرضی است که خداوند آن را در قرآن نازل کرد. اهل بیت پیامبرصزنان و فرزندان پیامبرصو نیز آل علی، آل عباس، آل عقیل، و آل جعفر هستند. [۶۸۱] برای عظمت مقام شما کافی است که هر کس بر شما درود نفرستد، نمازش صحیح نیست. [۶۸۲] ریحانة الأدب، جلد سوم، ۱۶۳.