مذهب اهل تصوف
غالب صوفیه در این دوره مذهب شافعی را بر مذاهب دیگر ترجیح می‌داده‌اند. محمد منور نواده ابوسعید [۲۲۸]که در نیمۀ دوم قرن ششم می‌زیسته است، در این باره شرحی مستوفی در کتاب اسرار التوحید دارد که نقل آن را بی‌فایده نمی‌دانیم زیرا نموداری از اندیشه مردم روشن آن زمان نسبت به هردو مذهب است و ضمناً حاوی اشاراتی بر تعصب‌های ناروای متعصبان هردو فرقه شافعی و حنفی نسبت به یکدیگر نیز می‌باشد:
«و شیخ (ابوسعید) ما -قدس الله روحه العزیز- مذهب شافعی داشته است که همچنین جمله مشایخ که [۲۲۹]بعد از شافعی بود‌ه‌اند مذهب شافعی داشته‌اند، و کسی که پیش از آنکه قدم در این راه نهادست به مذهبی دیگر تمسک نموده است، چون حق -سبحانه وتعالی- به کمال فضل و عنایت ازلی به علت خویش او را سعادت محبت خویش و اختصاصی که این طایفه را بر درگاه عزت او هست، روزی کرده است، به مذهب شافعی باز آمده‌اند ... و تا کسی گمان نبرد که ازین کلمات که در قلم آمد، که مشایخ، مذهب امام بزرگوار شافعی داشته‌اند، از این سبب نقصانی افتد بر مذهب امام ابوحنیفه/، کلا و حاشا! هرگز این صورت نباید کرد و نعوذ بالله کی [۲۳۰]این اندیشه به خاطر کسی درآید چه بزرگواری و زهد او بیش از آنست که به علم این دعاگوی درآید و شرح پذیرد که او سراج امت و مقتدای ملت نبوی بوده است، صلوات الله وسلامه علیهـم، و هردو مذهب در حقیقت برابرند و هردو امام در آنچه گفتند متابع کلام مجید حق -سبحانه و تعالی- گفتند و موافقت نصّ حدیث مصطفی -صلوات الله و سلامه علیه- کردند، و به حقیقت هر که در نگرد در میان هردو مذهب بی‌تعصبی بداند کی هردو امام در حقیقت یکی‌اند و اگر در فروع اختلافی یابد آن را به چشم اختلاف امتی رحمه نگرد ... نه از راه تعصبی که اغلب مردمان بدان متبلا‌اند ... و این ائمۀ بزرگوار ازین چنین تعصب که در نهادهای ما هست محفظ و معافی‌اند...» [۲۳۱].
[۲۲۸] مقصود، ابوسعید ابوالخیر عارف مشهور است. [۲۲۹] کی: که. [۲۳۰] کی: که. [۲۳۱] در بحث اسرار التوحید به این موضوع اشاره شده است.