ادغام صغیر
اما ادغام صغیر آن است که حرف اولش ساکن باشد، ادغام صغیر بر سه قسم است: واجب، ممتنع، و جایز، و آن قسم که شیوه قرّاء بر آن است که در کتاب‌های خلاف می‌آورند نوع جایز است؛ زیرا که اختلاف قرّاء در همین قسم است و آن بر دو گونه است:
۱- ادغام یک حرف از یک کلمه معین در حروف متعددی از کلمات گوناگون و آن منحصر است در: اذ، قد، تاء تأنیث، هل، و بل.
اذ: اختلاف شده است در ادغام و اظهار آن کنار شش حرف: تاء ﴿إِذْ تَبَرَّأَ﴾جیم ﴿إِذْ جَعَلَ﴾دال ﴿إِذْ دَخَلْتَ﴾زای ﴿وَإِذْ زَاغَتِ﴾سین ﴿إِذْ سَمِعْتُمُوهُ﴾و صاد ﴿وَإِذْ صَرَفْنَا﴾.
قد: همچنین ادغام آن در هشت حرف مورد اختلاف است: جیم ﴿وَلَقَدْ جَاءَكُمْ﴾و ذال: ﴿وَلَقَدْ ذَرَأْنَا﴾زای ﴿وَلَقَدْ زَيَّنَّا﴾سین ﴿قَدْ سَأَلَهَا﴾شین ﴿قَدْ شَغَفَهَا﴾صاد ﴿وَلَقَدْ صَرَّفْنَا﴾ضاد ﴿قَدْ ضَلُّوا﴾و ظاء ﴿فَقَدْ ظَلَمَ﴾.
تاء تأنیث: در مورد ادغام آن در شش حرف اختلاف شده است: ثاء: ﴿بَعِدَتْ ثَمُودُ﴾جیم: ﴿نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ﴾زای: ﴿خَبَتْ زِدْنَاهُمْ﴾سین ﴿أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ﴾صاد: ﴿لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ﴾و ظاء: ﴿كَانَتْ ظَالِمَةً﴾.
و ادغام لام (هل) و (بل) در هشت حرف مورد اختلاف است که پنج حرف ویژه‌ی بل است: زای ﴿بَلْ زُيِّنَ﴾سین ﴿بَلْ سَوَّلَتْ﴾ضاد ﴿بَلْ ضَلُّوا﴾طاء ﴿بَلْ طَبَعَ﴾و ظاء ﴿بَلْ ظَنَنْتُمْ﴾و هل ویژه ثاء است ﴿هَلْ ثُوِّبَ﴾و در دو حرف تاء و نون اشتراک دارند ﴿هَلْ تَنْقِمُونَ﴾﴿بَلْ تَأْتِيهِمْ﴾﴿هَلْ نَحْنُ﴾﴿بَلْ نَتَّبِعُ﴾.
۲- ادغام حروفی که مخارجشان نزدیک به هم است و آنها هفده حرف است که مورد اختلاف می‌باشد:
باء در کنار فاء در این آیات: ﴿أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ﴾﴿وَإِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ﴾﴿اذْهَبْ فَمَنْ﴾﴿فَاذْهَبْ فَإِنَّ﴾﴿وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ﴾.
﴿يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ﴾در سوره‌ی البقره.
﴿ارْكَبْ مَعَنَا﴾در سوره‌ی هود.
﴿نَخْسِفْ بِهِمُ﴾در سوره‌ی سبأ.
راء ساکن در کنار لام مانند ﴿يَغْفِرْ لَكُمْ﴾﴿وَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ﴾.
ادغام لام ساکن در ذال ﴿مَنْ يَفْعَلُ ذَلِكَ﴾هر جا واقع شود.
ثاء در ذال در ﴿يَلْهَثْ ذَلِكَ﴾.
دال در ثاء هر جا واقع شود مثل ﴿وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ﴾.
ذال در تاء از ﴿اتَّخَذْتُمُ﴾و از همین لفظ.
ذال در تاء در ﴿فَنَبَذْتُهَا﴾در سوره‌ی طه.
ذال نیز در تاء در ﴿عُذْتُ بِرَبِّي﴾در دو سوره‌ی (غافر) و (الدخان).
ثاء از ﴿لَبِثْتُمْ﴾و ﴿لَبِثْتَ﴾هر جای قرآن بیایند.
ثاء در تاء در ﴿أُورِثْتُمُوهَا﴾در دو سوره‌ی (الاعراف) و (الزخرف).
صاد در ذال در ﴿كهيعص ذِكْرُ﴾.
نون در واو از ﴿يس وَالْقُرْآنِ﴾.
نون در واو از ﴿نْ وَالْقَلَمِ﴾.
نون کنار میم از ﴿طسم﴾اول دو سوره (الشعراء) و (القصص).