مَن
جز به صورت اسم به کار نمیرود، موصول میآید، مانند: ﴿وَلَهُۥمَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَنۡ عِندَهُۥ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ﴾[الأنبیاء: ۱۹].
و شرطیه، مانند: ﴿مَن يَعۡمَلۡ سُوٓءٗا يُجۡزَ بِهِۦ﴾[النساء: ۱۲۳].
و استفهامیه، مانند: ﴿مَنۢ بَعَثَنَا مِن مَّرۡقَدِنَا﴾[یس: ۵۲].
و نکره موصوفه، مثل: ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ﴾[البقرة: ۸]. یعنی: گروهی میگویند: و (من) همچون (ما) میباشد در مساوی بودنش در مذکر و مفرد و غیر اینها، و غالباً در عاقل به کار میآید به عکس (ما)، جهتش آن است که: (ما) در کلام بیشتر از من واقع میشود، و غیر عاقل از عاقل بیشتر است، لذا آنکه مواردش بیشتر است به بسیار دادند، و آنکه موارد استعمالش کمتر است به کم دادند، تا نظیر هم باشد، ابنالانباری گفته: اختصاص داشتن (من) به عاقل و (ما) به غیر عاقل در دو موصول است نه در شرطیه؛ زیرا که شرط جویای فعل است و بر اسمها داخل نمیشود.