مسأله
(ما) به (کل) متصل می‌شود، مانند:
﴿كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنۡهَا مِن ثَمَرَةٖ رِّزۡقٗا﴾[البقرة: ۲۵].
«هرگاه که روزی شوند از میوه‌ای ...».
و این (ما) مصدری است ولی با صله‌اش جانشین ظرف زمان می‌باشد، همچنان که مصدر صریح به جای ظرف زمان می‌نشیند، پس (کُلّما) یعنی: هر وقت، لذا این (ما) را مصدریه ظرفیه می‌نامند یعنی: جانشین ظرف نه اینکه خودش ظرف باشد، پس (کل) در (کلما) منصوب است بنابر ظرف چون به چیزی اضافه شده که قائم مقام آن است، و نصب دهنده آن فعلی است که در معنی جواب می‌باشد.
و فقهاء و اصولیون گفته‌اند. کلما برای تکرار است، ابوحیان گفته: این از عموم (ما) استفاده می‌شود، چون از ظرفیت عموم اراده می‌گردد، و کل آن را تأکید می‌کند.