الإتقان فی علوم القرآن - فارسی- جلد اول

(المائده)

﴿أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ﴾(۱): به آنچه خداوند حلال و حرام کرده و آنچه واجب فرموده و حدودی که در قرآن قرار داده است وفا کنید.

﴿يَجۡرِمَنَّكُمۡ﴾(۸): وادارتان سازد.

﴿شَنَ‍َٔانُ﴾(۸): عداوت و دشمنی.

﴿عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ﴾(۲): برّ: آنچه امر شده‌ای و تقوی: آنچه نهی شده‌ای.

﴿وَٱلۡمُنۡخَنِقَةُ﴾(۳): حیوانی که بر اثر خفگی مرده باشد.

﴿وَٱلۡمَوۡقُوذَةُ﴾(۳): حیوانی که با چوب زده‌اند و مرده باشد.

﴿وَٱلۡمُتَرَدِّيَةُ﴾(۳): حیوانی که از بالای کوه افتاده باشد.

﴿وَٱلنَّطِيحَةُ﴾(۳): گوسفندی که گوسفند دیگری را شاخ زده باشد.

﴿وَمَآ أَكَلَ ٱلسَّبُعُ﴾(۳): آنچه درنده گرفته باشد.

﴿إِلَّا مَا ذَكَّيۡتُمۡ﴾(۳): روح داشت و او را سر بریدند.

﴿بِٱلۡأَزۡلَٰمِۚ﴾(۳): تیر بی پر و بی‌آهن ـ تیر قمار.

﴿غَيۡرَ مُتَجَانِفٖ﴾(۳): به گناه دست نیازد.

﴿مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ﴾(۴): سگ‌ها و یوزها و بازها و مانند آنها.

﴿مُكَلِّبِينَ﴾(۴): سگ‌های دونده دنبال شکار.

﴿وَطَعَامُ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ﴾(۵): حیواناتی که اهل کتاب سر بریده‌اند.

﴿فَٱفۡرُقۡ﴾(۲۵): فاصله بینداز.

﴿وَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ فِتۡنَتَهُۥ﴾ (۴۱): فتنه [در اینجا] گمراهی است.

﴿وَمُهَيۡمِنًا عَلَيۡهِۖ﴾(۴۸): امین؛ قرآن بر هر کتابی که قبل از آن است امین می‌باشد.

﴿شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ﴾(۴۸): راه و روش.

﴿أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾(۵۴): مهربان نسبت به مؤمنین.

﴿مَغۡلُولَةٌۚ﴾(۶۴): منظور یهود: بخیلی است که آنچه دارد نگه داشته، تعالی‌الله عن ذلک.

﴿بَحِيرَةٖ﴾(۱۰۳): شتری را می‌گویند که پنج شکم زاییده باشد، در پنجمین زایمانش رسم عرب چنین بود که اگر بچه‌اش نر بود آن را می‌کشتند و فقط مردها آن را می‌خوردند و اگر ماده بود گوش‌هایش را می‌بریدند، و اما سائبه، از چهارپایانشان برای خدایان و (بت‌های) خود قرارشان می‌دادند، و بر آنها سوار نمی‌شدند، و شیرشان را نمی‌دوشیدند، و پشمشان را نمی‌چیدند، و بر آنها چیزی حمل نمی‌کردند.

(و اما وصیله) گوسفندی است که هفت شکم زائیده، در شکم هفتم اگر نوزاد نر یا ماده بود و کشته شده بود مرد و زن در خوردنش شرکت می‌کردند، و اگر دو نوزاد نر و ماده با هم متولد می‌شدند هر دو را زنده می‌گذاشتند و می‌گفتند: «وصلته أخته فحرّمته علینا». و أما (حام) شترهای نری را می‌گویند که وقتی به دنیا می‌آمد می‌گفتند: (حمی هذا ظهره) یعنی این نوزاد پشت مادرش را حفظ کرد پس بر آن چیزی حمل نمی‌کردند و پشم آن را نمی‌بریدند و هرگاه از چراگاهی می‌خورد او را منع نمی‌کردند، و اگر از حوضی آب می‌خورد هرچند که آن حوض مربوط به دیگری بود او را نهی نمی‌نمودند.