افّ
کلمه‌ای است که هنگام کراهت و اظهار تنفر از چیزی به کار می‌رود، و ابوالبقاء درباره فرموده خدای تعالی: ﴿فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ﴾[الإسراء: ۲۳]. دو قول حکایت کرده است:
یکی: اینکه اسم فعل امر است به معنی: رها کن، دست بکش.
دوم: اینکه اسم فعل ماضی است به معنی: کراهت داشتم، بیزار شدم.
و دیگری قول سومی حکایت کرده که: اسم فعل مضارع است، یعنی: از شما (= پدر و مادر) تنفر می‌کنم.
و اما فرموده خداوند تعالی در سوره الانبیاء: ﴿أُفّٖ لَّكُمۡ﴾[الأنبیاء: ۶۷]. را ابوالبقاء بر آنچه در سوره‌ی الاسرا گذشت احاله نموده، که بنابراین در معنی مساوی هستند.
و عزیزی در غریب خود گفته: در اینجا به معنی: بئساً لکم می‌باشد.
و صاحب صحاح افّ را به معنی چرک تفسیر کرده است.
و مؤلف الارتشاف گفته: افّ: اظهار نفرت می‌کنم.
و در البسیط آمده: معنایش: تضجر، و به قولی: ضجر، و به قولی: تضجّرت می‌باشد، سپس سی و نه لهجه درباره آن حکایت کرده است.
می‌گویم: از آنها در قرائت‌های هفتگانه آمده: «افّ» به کسر بدون تنوین، و «افّ» به کسر و تنوین: و «افّ» به فتح بدون تنوین. و در قرائت شاذ است: «افّ» به ضم با تنوین و غیر آن، و اف به تخفیف.
و ابن أبی حاتم از مجاهد آورده که درباره فرموده‌ی خدای تعالی: ﴿فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ﴾[الإسراء: ۲۳]. گفت: یعنی: آنها را پلید مشمار.
و از ابومالک آورده که گفت: سخن پست می‌باشد.