فصلی در اقسام مبین
گاهی تبیین متصل می‌آید، مانند: (من الفجر) پس از آنکه فرموده:
﴿ٱلۡخَيۡطُ ٱلۡأَبۡيَضُ مِنَ ٱلۡخَيۡطِ ٱلۡأَسۡوَدِ﴾[البقرة: ۱۸۷].
و گاهی منفصل و در آیه دیگری واقع می‌شود، مانند:
﴿فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوۡجًا غَيۡرَهُۥ﴾[البقرة: ۲۳۰].
پس از آنکه فرموده:
﴿ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِ﴾[البقرة: ۲۲۹].
که بیان می‌کند ینکه منظور از آن طلاقی است که رجوع پس از آن را اختیار داشته باشند، و اگر این بیان نبود تمام طلاقها در دو طلاق منحصر می‌شد.
و ابوداود در ناسخ خود و امام احمد و سعید بن منصور و دیگران از أبی رزین أسدی آورده‌اند که مردی گفت: ای رسول خدا، اینکه خداوند فرماید:
﴿ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِ﴾[البقرة: ۲۲۹].
پس طلاق سوم کو؟ فرمود: «التسریح باحسان = رها کردن به نیکی».
و ابن مردویه از أنس آورده، گفت: مردی عرضه داشت: یا رسول‌الله، خداوند طلاق را دوبار یاد کرده پس سومی كجا است؟ فرمود:
﴿فَإِمۡسَاكُۢ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ تَسۡرِيحُۢ بِإِحۡسَٰنٖ﴾[البقرة: ۲۲۹].
و فرموده خداوند:
﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ ٢٢ إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ ٢٣﴾[القیامة: ۲۲-۲۳].
بر امکان داشتن دیدن (خداوند) دلالت دارد، و این را تفسیر می‌کند که مراد از فرموده خداوند:
﴿لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ﴾[الأنعام: ۱۰۳].
لاتحیط به می‌باشد نه «لاتراه». و ابن‌جریر از طریق عوفی از ابن عباس آورده که درباره فرموده خداوند: ﴿لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ﴾گفته: یعنی به آن احاطه نمی‌یابند.
و از عکرمه آورده که: وقتی از رؤیت نزد او سخن بود به وی گفته شد: مگر نه خداوند فرموده: ﴿لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ﴾؟ گفت: مگر تو آسمان را نمی‌بینی؟ آیا همه آن را می‌بینی!!
و فرموده خداوند:
﴿أُحِلَّتۡ لَكُم بَهِيمَةُ ٱلۡأَنۡعَٰمِ إِلَّا مَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ...﴾[المائدة: ۱].
را آیه شریفه:
﴿حُرِّمَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةُ﴾[المائدة: ۳].
تفسیر کرده است.
و فرموده خداوند:
﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾[الفاتحة: ۴].
را آیات شریفه:
﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ ١٧ ثُمَّ مَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ ١٨ يَوۡمَ لَا تَمۡلِكُ...﴾[الإنفطار: ۱۷-۱۹].
تفسیر و بیان می‌نمایند.
و فرموده خداوند:
﴿فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَٰتٖ﴾[البقرة: ۳۷].
را فرموده خدای تعالی:
﴿قَالَا رَبَّنَا ظَلَمۡنَآ أَنفُسَنَا...﴾[الأعراف: ۲۳].
بیان می‌کند.
و فرموده خداوند:
﴿وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحۡمَٰنِ مَثَلٗا﴾[لزخرف: ۱۷].
را آیه سوره‌ی النحل: ﴿بِٱلۡأُنثَىٰ﴾[النحل: ۵۸]. بیان می‌نماید.
و فرموده خداوند:
﴿وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِيٓ أُوفِ بِعَهۡدِكُمۡ﴾[البقرة: ۴۰].
را علما گفته‌اند: بیان این عهد فرموده خدای تعالی است:
﴿لَئِنۡ أَقَمۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَيۡتُمُ ٱلزَّكَوٰةَ وَءَامَنتُم بِرُسُلِي...﴾[المائدة: ۱۲].
این عهد و پیمانی است که خداوند از آنها خواسته، و عهد آنها که خداوند نسبت به آنان دارد:
﴿لَّأُكَفِّرَنَّ عَنكُمۡ سَئَِّاتِكُمۡ...﴾[المائدة: ۱۲].
می‌باشد.
و فرموده خداوند:
﴿صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمۡتَ عَلَيۡهِمۡ﴾[الفاتحة: ۷].
را فرموده خداوند:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّۧنَ﴾[مریم: ۵۸].
بیان نمود.
و گاهی بیان مجمل در حدیث می‌آید، مانند:
﴿وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ﴾[البقرة :۴۳].
﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ﴾[آل‌عمران: ۹۷].
که سنت أفعال و چگونگی نماز و حج و مقدار نصابهای زکات ـ با انواع مختلف آن ـ را بیان نموده است.