مسأله
در مورد نقطه‌گذاری و شکل‌گذاری قرآن اختلاف شده، گفته می‌شود: اولین کسی که این کار را کرد أبوالأسود دؤلی بود به امر عبدالملک مروان، و به قولی: حسن بصری و یحیی بن یعمر، و به قولی: نصربن عاصم لیثی.
و نخستین کسی که همزه و تشدید و روم و اسمام را وضع کرد خلیل بود.
و قتاده گفته: اول نقطه‌گذاری کردند، سپس خمس (= پنج آیه پنج آیه) نوشتند، و سپس عشر (= ده آیه ده آیه).
و دیگری گفته: اولین چیزی که پدید آوردند نقطه‌گذاری در آخر آیه‌ها بود، سپس آغاز و خاتمه سوره‌ها را نوشتند.
و یحیی بن أبی کثیر گفته: چیزی از آنچه در مصاحف پدید شده نمی‌شناختند مگر سه نقطه‌ای که بر سر آیه‌ها قرار داده می‌شد. این را ابن أبی داود روایت کرده است.
و ابوعبید و دیگران از ابن مسعود سآورده‌اند که گفت: قرآن را جدا کنید، و با چیزی مخلوط ننمایید.
و از نخعی آورده که: او نقطه‌گذاری مصاحف را خوش نداشت.
و از ابن سیرین آورده که نقطه‌گذاری و نوشتن آغاز و ختم سوره‌ها را اکراه داشت.
و از ابن مسعود و مجاهد است که تعشیر (بر اول هر ده آیه کلمه عشر نوشتن) را کراهت داشتند.
و ابن أبی داود از نخعی آورده که او نوشتن عشرها و اول سوره‌ها و کوچک بودن مصحف، و نوشتن در آن سوره‌ی فلان و فلان را کراهت می‌داشت.
و از او آورده که مصحفی نزدش بردند که در آن نوشته شده بود: سوره‌ی فلان و چندمین آیه، پس گفت: این را پاک کن که ابن مسعود آن را اکراه داشت.
و از ابوالعالیه آورده که ناخوش داشت جمله‌هایی [خارج از قرآن] در مصحف نوشته شود، و آغاز فلان سوره یا خاتمه فلان سوره نوشته شود.
و امام مالک گفته: «نقطه‌گذاری در محصف‌هایی که کودکان در آنها تعلیم می‌گیرند اشکالی ندارد، ولی در امهات نه».
و حلیمی گفته: نوشتن اعشار و اخماس و نام‌های سوره‌ها و عدد آیات در مصحف کراهت دارد؛ زیرا که فرموده: «جرّدوا القرآن= قرآن را بی‌پیرایه کنید»، ولی نقطه‌گذاری كراهت ندارد؛ زیرا که صورتی ندارد تا توهم شود که چیزی که در قرآن نیست جزء آن شده، بلکه اینها بر نحوه قرائت آن دلالت می‌کند، و ثبت آن برای کسی که نیاز دارد بی‌ضرر است.
و بیهقی گفته: از آداب قرآن این است که تفخیم گردد، پس باید کلماتش از هم جدا و خوش‌خط نوشته شود، و کوچک نباشد، و حروف آن را ریز و باریک ننویسند، و آنچه از قرآن نیست به آن مخلوط نشود، مانند شماره آیات و محل سجده‌ها و عشرها و وقف‌ها و اختلاف قراءات و معانی آیات؛ و ابن أبی داود از حسن و ابن سیرین آورده که گفتند: نقطه‌گذاری مصاحف اشکالی ندارد.
و از ربیعه بن أبی عبدالرحمن آورده که گفت: شکل‌گذاری قرآن اشکالی ندارد.
و نووی گفته: نقطه و شکل‌گذاری مصحف مستحب است؛ زیرا که آن را از لحن و تحریف حفظ می‌کند.
و ابن مجاهد گفته: شایسته است که جز آنچه مشکل است شکل‌گذاری نشود.
و الدانی گفته: جایز نمی‌دانم نقطه‌گذاری با رنگ سیاه انجام شود، به جهت تغییری که در شکل رسم‌الخط به وجود می‌آید، و جایز نمی‌دانم چند قراءت در یک مصحف با رنگ‌های مختلف جمع گردد؛ زیرا که از بزرگ‌ترین خلط کردن و تغییر دادن رسم‌الخط است، به نظر من باید حرکت‌ها و تنوین و تشدید و سکون و مد با خط سرخ‌رنگ نوشته شود، و همزه‌ها با رنگ زرد.
و جرجانی ـ از هم مسلکان- ما در الشافی گفته: نوشتن تفسیر کلمات قرآن بین سطرهای آن مذموم می‌باشد.