الإتقان فی علوم القرآن - فارسی- جلد دوم

فایده

شکل‌گذاری در صدر اول به صورت نقطه انجام می‌شد، فتحه؛ نقطه‌ای بر اول حرف، و ضمه بر آخر آن، و کسره زیر اولش قرار داده می‌شد، الدانی هم همین روش را به کار می‌برد، و آنچه اکنون شهرت یافته ضبط کلمات به وسیله حرکاتی است که از حروف گرفته شده‌اند، که خلیل اینها را ابتکار کرده، و این شیوه بیشتر و واضح‌تر است، و بر همین عمل می‌شود، پس فتحه به شکل مستطیل است که بالای حرف قرار می‌گیرد، و کسره به همان شکل در زیر حرف، و ضمه واو کوچکی است که بالای حرف واقع می‌شود، و تنوین دو شکل کنار هم می‌باشد؛ پس هرگاه بر حرف اظهار باشد ـ که پیش از حرف حلق واقع است ـ تنوین بر روی قرار می‌گیرد، وگرنه بین دو حرف قرار داده می‌شود.

و الف حذف یا بدل شده در جای خود به صورت سرخ‌رنگ نوشته می‌شود، و همزه حذف شده بدون حرف به خط سرخ نوشته گردد، و بر نون ساکن و تنوین پیش از باء علامت اقلاب «م» به رنگ سرخ نوشته می‌شود، و پیش از حرف حلق سکون بر آنها نقش می‌گردد، و هنگام ادغام و اخفاء بی‌حرکت رها می‌شوند، و هر ساکنی صورت سکون بر آن قرار می‌گیرد، و مدغم بدون حرکت باقی می‌ماند، و مابعدش تشدید می‌گیرد مگر طاء پیش از تاء که بر آن سکون نقش می‌گردد، مانند «فرطت» و کشیدن خط مد از حرف خودش تجاوز نمی‌کند.