انسجام
انسجام آن است که سخن به خاطر خالی بودن از گره و پیچیدگی، همچون آب روان باشد، و از جهت نرمی و آسانی ترکیب وگواریی الفاظش به نزدیکی جاری شدن برسد.
و تمامی قرآن چنین است، اهل بدیع گفته‌اند: هرگاه انسجام در نثر قوی باشد، نخواسته و بدون قصد در قرائت موزون افتد، به جهت نیروی انسجام آن، و از اینگونه در قرآن موزون آمده:
از بحر طویل:
﴿فَمَن شَآءَ فَلۡيُؤۡمِن وَمَن شَآءَ فَلۡيَكۡفُرۡ﴾[الکهف: ۲۹].
و از بحر مدید:
﴿وَٱصۡنَعِ ٱلۡفُلۡكَ بِأَعۡيُنِنَا﴾[هود: ۳۷].
و از بحر بسیط:
﴿فَأَصۡبَحُواْ لَا يُرَىٰٓ إِلَّا مَسَٰكِنُهُمۡ﴾[الأحقاف: ۲۵].
و از بحر وافر:
﴿وَيُخۡزِهِمۡ وَيَنصُرۡكُمۡ عَلَيۡهِمۡ وَيَشۡفِ صُدُورَ قَوۡمٖ مُّؤۡمِنِينَ﴾[التوبة: ۱۴].
و از بحر کامل:
﴿وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٍ﴾[البقرة: ۲۱۳].
و از بحر هزَج:
﴿فَأَلۡقُوهُ عَلَىٰ وَجۡهِ أَبِي يَأۡتِ بَصِيرٗا﴾[یوسف: ۹۳].
و از بحر رجز:
﴿وَدَانِيَةً عَلَيۡهِمۡ ظِلَٰلُهَا وَذُلِّلَتۡ قُطُوفُهَا تَذۡلِيلٗا ١٤﴾[الإنسان: ۱۴].
و از بحر رمل:
﴿وَجِفَانٖ كَٱلۡجَوَابِ وَقُدُورٖ رَّاسِيَٰتٍ﴾[سبأ: ۱۳].
و از بحر سریع:
﴿أَوۡ كَٱلَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرۡيَةٖ﴾[البقرة: ۲۵۹].
و از بحر منسرح:
﴿إِنَّا خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن نُّطۡفَةٍ﴾[الإنسان: ۲].
و از بحر خفیف:
﴿لَا يَكَادُونَ يَفۡقَهُونَ حَدِيثٗا﴾[النساء: ۷۸].
واز بحر مضارع:
﴿يَوۡمَ ٱلتَّنَادِ ٣٢ يَوۡمَ تُوَلُّونَ﴾[غافر: ۳۲-۳۳].
و از بحر مقتضب:
﴿فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ﴾[البقرة: ۱۰].
و از بحر مجتث:
﴿۞نَبِّئۡ عِبَادِيٓ أَنِّيٓ أَنَا ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ٤٩﴾[الحجر: ۴۹].
و از بحر متقارب:
﴿وَأُمۡلِي لَهُمۡۚ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ ١٨٣﴾[الأعراف: ۱۸۳].