فصلی در آداب نوشتن قرآن
نوشتن مصحف و خوش خط و روشن و خوانا نوشتن آن مستحب است، و نیز استواری خط پسندیده است، برخلاف کشیدن مدها که کراهت دارد، و همینطور نوشتن آن در شیء کوچک.
ابوعبید در فضایل خود از عمر فاروق سآورده که مصحفی نزد مردی یافت که آن را با قلم ریزی نوشته بود، پس آن را نپسندید و آن مرد را زد و گفت: کتاب خدا را بزرگ شمارید.
و عمر چنین بود که هرگاه مصحف بزرگی میدید خشنود میشد.
و عبدالرزاق از علی سآورده که اکراه داشت مصحفهای کوچک برگرفته شود.
و ابوعبید از آن حضرت آورده که اکراه داشت قرآن در شیء کوچکی نوشته شود.
و او و بیهقی در شعب الایمان آوردهاند که ابوحکیم عبدی گفت: علی بر من گذشت در حالی که مصحفی مینوشتم، پس فرمود: قلمت را بزرگ کن، پس آن را اندکی شکستم [تا درشت نوشت] سپس به نوشتن پرداختم، فرمود: بله، این چنین آن را منور کن چنان که خدایش نورانی ساخته.
و بیهقی موقوفاً از علی سآورده که فرمود: مردی: «بسمالله الرحمن الرحیم» را نیکو فرا گرفت، پس آمرزیده شد.
و ابونعیم در تاریخ اصبهان، و ابن اشته در المصاحف از طریق ابان از انس مرفوعاً آوردهاند که: «هرکس بسمالله الرحمن الرحیم را نیکو بنویسد خداوند او را میآمرزد».
و ابن أشته از عمربن عبدالعزیز آورده که به کارگزارانش نوشت: هرکدام از شما بسمالله الرحمن الرحیم مینویسد، «الرحمن» را بکشد.
و از زیدبن ثابت آورده که اکراه داشت «بسمالله الرحمن الرحیم» بدون سین نوشته شود.
و از یزیدبن أبی حبیب آورده که منشی عمروبن العاص در نامهای که به عمر فاروق نوشته بود، «بسمالله» را بدون سین نوشت، پس عمر او را کتک زد، به او گفته شد: برای چه امیرالمؤمنین تو را زد؟ جواب داد: به خاطر سین.
و ابن سیرین آورده که اکراه داشت باء تا میم کشیده شود پیش از آنکه دندانههای سین را بکشند.
و ابن أبی داود در المصاحف از ابن سیرین آورده که خوش نمیداشت مصحف را به صورت مشق بنویسند، گفته شد: چرا؟ جواب داد: چون که در این کار نقص عظمت قرآن است.
و نوشتن قرآن با چیز نجس حرام است، ولی نوشتن آن با طلا خوب است چنانکه غزالی گفته.
و ابو عبید از ابن عباس و أبوذر و أبو الدرداء آورده که آنها خوش نداشتهاند.
و از ابن مسعود آورده که: مصحف تزیین شده با طلایی بر او گذراندند، پس گفت: بهترین چیزی که مصحف با آن تزیین میشود تلاوت آن به حق است.
اصحاب ما گفتهاند: نوشتن آیات قرآن بر دیوارها و سقفها بسیار کراهت دارد، چون که پا زده میشود.
و ابوعبید از عمربن عبدالعزیز آورده که گفت: قرآن را در جایی که زیر پا قرار میگیرد ننویسید.
و آیا جایز است آن را به خط غیرعربی بنویسند؟ زرکشی گفته: در این باره سخنی از هیچ یک از علما ندیدهام. وی گفته: و احتمال میرود که جایز باشد؛ زیرا که چه بسا کسی که آن را به عربی میخواند، به خوبی آن خط را بشناسد، ولی اقرب منع و حرمت آن است، چنان که قرائت آن به غیر زبان عربی نیز حرام است، و چون که گفتهاند: قلم یکی از دو زبان است، و عرب قلمی غیر از عربی نمیشناسد، و خدای تعالی فرموده: ﴿بِلِسَانٍ عَرَبِيّٖ مُّبِينٖ ١٩٥﴾.