امتحان کردن درجه‌ی صدق و ایمان مؤمنان و حقگرایان
﴿وَلَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ١٥٥ ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ١٥٦ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَةٞۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ١٥٧﴾[البقرة: ۱۵۵-۱۵۷]
﴿أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَأۡتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۖ مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ وَزُلۡزِلُواْ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِۗ أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ٢١٤﴾[البقرة: ۲۱۴]
﴿...وَلِيَبۡتَلِيَ ٱللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمۡ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ﴾[آل عمران: ۱۵۴]
﴿مَّا كَانَ ٱللَّهُ لِيَذَرَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ عَلَىٰ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ ٱلۡخَبِيثَ مِنَ ٱلطَّيِّبِۗ...﴾[آل عمران: ۱۷۹]
﴿لَتُبۡلَوُنَّ فِيٓ أَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ وَلَتَسۡمَعُنَّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَذٗى كَثِيرٗاۚ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ١٨٦﴾[آل عمران: ۱۸۶]
﴿وَلِيُبۡلِيَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ مِنۡهُ بَلَآءً حَسَنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ﴾[الأنفال: ۱۷]
﴿هُنَالِكَ ٱبۡتُلِيَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَزُلۡزِلُواْ زِلۡزَالٗا شَدِيدٗا١١﴾[الأحزاب: ۱۱]
﴿وَلَنَبۡلُوَنَّكُمۡ حَتَّىٰ نَعۡلَمَ ٱلۡمُجَٰهِدِينَ مِنكُمۡ وَٱلصَّٰبِرِينَ وَنَبۡلُوَاْ أَخۡبَارَكُمۡ٣١﴾[محمد: ۳۱]
***
توضیح موضوع: ایمان تنها با زبان و شعار نیست، بلکه همراه با آزمایش و امتحان است، و فقط ادعا کافی نیست، باید عملکرد را دید و قضاوت کرد.
سعدیا گر چه سخندان و نصیحت‌گویی
ز عمل کار برآید به سخندانی نیست
از این رو عامل اصلی ورود به بهشت تنها اظهار ایمان به خدا نیست و نباید اینطور پنداشت که عامل اصلی ورود به بهشت و کسب رضای خدا، تنها اظهار ایمان به خداست و به دنبال آن نباید ناراحتی و رنجی را متحمل شوند و بی‌آنکه تلاش و کوشش به خرج دهند، خداوند همه‌ی کارها را روبه‌راه خواهد کرد و دشمنان را نابود خواهد ساخت.
و این یکی از سنن الهی است که برای پیروزی و موفقیت و نائل شدن به مواهب بهشتی، باید به استقبال مشکلات بروند و فداکاری کنند. و این مشکلات آزمونی است که مؤمنان را پرورش می‌دهد و صاحبان ایمان راستین را از متظاهران به ایمان آشکار می‌سازد. و رمز تکامل و ترقّی انسان‌ها نیز همین است. افراد و ملت‌ها باید در کوره‌های سختِ حوادث قرار بگیرند و همچون فولاد آبدیده شوند، استعدادهای درونی آن‌ها شکوفا گردد و ایمانشان به خدا قوی‌تر شود، و افراد لایق و مقاوم و با ایمان از افراد نالایق و منافق شناخته شوند و صفوفشان از هم جدا گردد.
پس حوادث سختِ زندگی، آزمایش الهی است و مشکلاتی همچون حوادث تلخِ مالی و جانی همه برای ساخته شدن انسان‌ها است.
هر بلایی را عطایی با وی است
هر کدورت را صفایی در پی است
زیر هر رنجی، گنجی معتبر
خار دیدی، چشم بگشا گل نگر
نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود
مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد
پس انتظار بهشت رفتن تنها به خاطر ایمان داشتن و بدون سختی کشیدن، انتظار نادرستی است. و همه‌ی ملت‌ها و امت‌ها و افراد باید از کوران آزمایش بگذرند. و هر گروه و جمیعتی از مؤمنان به نوعی در این سنّت الهی شریک و سهیم‌اند و امتحانات و آزمایش‌های خداوند در چهره‌های گوناگون به سراغ آن‌ها می‌آید.
خاطر نشان می‌شود که خداوند برای اینکه عملکرد ما انسان‌های مؤمن را بداند، نیاز به آزمایش ندارد، و او خوب و بد، و کافر و مؤمن، و مشرک و موحّد، و منافق و یک رنگ را می‌شناسد، بنابراین آزمایش الهی برای آن است که مردم کاری انجام دهند و براساس آن استحقاق پاداش یا کیفر را پیدا نمایند، همانگونه که ما شغل افراد را می‌دانیم ولی براساس دانستن شغل، به آنان مزد نمی‌دهیم، بلکه باید از آنان کاری انجام پذیرد تا استحقاق دریافت مزد را داشته باشند.
بنابراین خداوند، مؤمنان را در کوره‌های سختِ امتحان می‌ا فکند و در فشار دشمنان بی‌رحم و جاهل و بی‌خبر و متعصب و لجوج قرار می‌دهد، و مشکلات و مصائب و چالش‌ها و دغدغه‌های گوناگونی را بر سر آن‌ها فرو می‌ریزد تا بداند چه کسانی در ایمان و باورشان راست می‌گویند و چه کسانی دروغ می‌گویند، و چه کسانی مستحق بهشت و نعمت‌های خداوندی‌اند و چه کسانی لایق امکانات رفاهی و نعمت‌های بهشت نیستند.