لقطه (اشیای گمشده)
﴿قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ١٠﴾[يوسف: ۱۰]
﴿فَٱلۡتَقَطَهُۥٓ ءَالُ فِرۡعَوۡنَ لِيَكُونَ لَهُمۡ عَدُوّٗا وَحَزَنًاۗ...﴾[القصص: ۸]
***
توضیح موضوع: «لقطه» یا «اشیای گمشده»: آن است که در زمینی که مالکی ندارد، چیزی مانند: پول نقد، لباس و وسایل دیگر و... پیدا بشود، و پیدا کننده نگران ضایع شدن آن باشد.
برداشتن اشیای گمشده به خاطر آنکه ضایع نشوند، جایز است. زیرا وقتی از رسول‌خدا ج در مورد برداشتن اشیای گمشده سؤال شد، فرمود:
«آن را بردارید و ظرف و پوشش آن را خوب به خاطر بسپارید و اعلان کنید که چیزی را پیدا کرده‌اید. چنان‌چه پس از یک سال صاحب آن پیدا نشد، اختیار دارید هر گونه از آن استفاده نمائید». [بخاری و مسلم]
و برای کسی که به خود اطمینان دارد، برداشتن اشیای گمشده مستحب است. و چنان‌چه کسی به خود اطمینان نداشته باشد، برداشتن آن کراهت دارد، زیرا ممکن است به اموال مردم خیانت کند.
و چنان‌چه شیء گمشده ارزش چندانی نداشته باشد و معمولاً انسان‌هایی که ثروتمند نبوده و زیاد فقیر هم نباشند، دنبال آن به جستجو نمی‌پردازند، مانند: دستمالی معمولی، کفشی کهنه، تسبیحی ارزان قیمت و... پیدا کننده می‌تواند آن را بردارد، و لازم نیست در ملأ عام خبر پیدا کردن آن را پخش کند و از آن نگهداری نماید.
و اگر شیء گمشده به گونه‌ای باشد که انسان‌هایی که وضع مالی متوسطی دارند، معمولاً آن را جستجو می‌کنند، بر پیدا کننده‌ی آن واجب است که در میادین شهر یا از طریق روزنامه و رادیو پیدا شدن آن را اعلان کند، و در آن مدت چنان‌چه کسی نشانه‌ی دقیق ظرف و مقدار و کیفیّت آن را داد، آن را به او بازگرداند.
اما در صورتی که پس از یک سال، مالک آن پیدا نگردید، پیدا کننده می‌تواند آن را در میان مستمندان تقسیم کند، اما باید قصد و نیّت آن را داشته باشد که اگر صاحب آن روزی پیدا شود، همانند یا قیمتش را برای او فراهم کند.
خاطر نشان می‌شود که واژه‌ی «لقطه» برای اشیای گمشده، و واژه‌ی «لقیط» برای کودکِ رها شده، به کار می‌رود.
و «لقیط»: به کودکی گفته می‌شود که در جایی پیدا شده و پدر و مادر و اقوام او شناخته شده نبوده و کسی ادعای فرزندی او را نداشته باشد.
برداشتن و نگهداری و تربیّت کودکِ رها شده، واجب کفایی است. زیرا انسانی است و جان انسان‌ها گرامی و ارزشمند هستند و باید از آن‌ها محافظت بشود.
و کسی که کودکِ رها شده‌ای را پیدا می‌کند، واجب است چند نفر را در مورد او و اشیای همراهش به عنوان شاهد فرا خواند. و اگر پول و شیء قیمتی همراه او بود، جایز است برای مخارج کودک از آن استفاده بشود، و اگر چیزی همراه نداشت، از بیت المال و یا کمک مردم هزینه‌ی زندگی او فراهم گردد، یا به مراکز پرورش کودکان سپرده شود.