جهاد با کفّار با دلیل و حجّت (نه با شمشیر)؛ و جهاد با نفس
﴿وَجَٰهِدُواْ فِي ٱللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِۦۚ هُوَ ٱجۡتَبَىٰكُمۡ وَمَا جَعَلَ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلدِّينِ مِنۡ حَرَجٖۚ...﴾[الحج: ۷۸]
﴿وَلَوۡ شِئۡنَا لَبَعَثۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٖ نَّذِيرٗا٥١ فَلَا تُطِعِ ٱلۡكَٰفِرِينَ وَجَٰهِدۡهُم بِهِۦ جِهَادٗا كَبِيرٗا٥٢﴾[الفرقان: ۵۱-۵۲]
﴿وَمَن جَٰهَدَ فَإِنَّمَا يُجَٰهِدُ لِنَفۡسِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ٦﴾[العنكبوت: ۶]
﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ٦٩﴾[العنكبوت: ۶۹]
***
توضیح موضوع: جهاد در قرآن برای معانی مختلفی آمده است که این خود دلالت بر معانی عمومی لفظ «جهاد» دارد که نه تنها برای «قتال و نبرد» بلکه برای هر امری که تلاشی در آن برای دستیابی به مقصود انجام گیرد، به کار میرود. از این رو جهاد در قرآن به این معانی به کار میرود:
۱. جهاد با کفار (البته نه با شمشیر بلکه) با دلیل و محبّت و دعوت و تبلیغ. [توبه/۷۳، فرقان/۵۲]
۲. جهاد با گمراهان کفار به وسیلهی شمشیر. [نساء/۹۵، بقره/۲۱۸]
۳. جهاد با نفس. [عنکبوت/۶]
۴. جهاد با شیطان به وسیلهی مخالفت او که در هدایت انسان طمع کرده است. [عنکبوت/۶۹]
۵. جهاد با قلب برای رسیدن به وصل و قرب الهی. [حج/۷۸]