فهرست موضوعی آیات قرآن

«ایلاء»

﴿لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖۖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٢٢٦ وَإِنۡ عَزَمُواْ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ٢٢٧﴾[البقرة: ۲۲۶-۲۲۷]

***

توضیح موضوع: «ایلاء»: آن است که شوهر سوگند یاد کند که مدّت زمانی بیش از چهار ماه را با همسرش هم‌بستر نشود. و اگر برای تنبیه و ملزم نمودن زن به پایبندی به مسئولیت‌های دینی و عرفی خود چنان‌چه مدت زمان ایلاء کمتر از چهار ماه باشد، جایز است، اما چنان‌چه صرفاً برای اذیّت و آزار زن باشد، و قصد تنبیهی در کار نباشد، حرام و نامشروع است.

در حقیقت یکی از توجّهات خاصّ اسلام در رعایت حق زن این است که شوهرش حق ندارد با او قهر کند و رختخوابش را از او جدا نماید و مدّتی که معمولاً برای زنان قابل تحمل نیست با او نزدیکی و مجامعه نکند، و این رفتار بر شوهر حرام است. هر گاه شوهر قسم بخورد که از مجامعه با همسرش خودداری خواهد کرد، چهار ماه به او مهلت داده می‌شود تا شاید در این مدّت آرام شود و عصبانیتش برطرف گردد و به حالت عادی برگردد، اگر در این مدّت پشیمان شد و قبل از انقضای این چهار ماه از تصمیم خود منصرف گردید، خداوند ارحم الراحمین است و امید است که گناهش را ببخشد و دروازه‌ی توبه باز و وسیع است و با پرداخت کفاره‌ی سوگندش، کار خاتمه می‌پذیرد، ولی اگر چهار ماه مهلت سپری شد و باز بر تصمیم خود مصرّ بود و کفاره‌ی قسم را پرداخت نکرد، به دستور شرع، به خاطر ظلمی که در حق همسرش انجام داده است، زنش بر او حرام می‌شود و طلاقش واقع می‌گردد.

بعضی از فقهای اسلام عقیده دارند که به مجرّد گذشت مدّت چهار ماه، طلاق خود به خود واقع می‌شود و نیاز ندارد که موضوع به قاضی ارجاع شود، و قاضی حکم به طلاق کند، ولی بعضی دیگر از علماء (همانند امام ابوحنیفه) بر این باورند که لازم است بعد از انقضای مدّت چهار ماه، موضوع به قاضی شرع واگذار شود تا شوهر را بین برگشت از قسم و سازش با همسرش یا طلاق دادن او، مخیّر نماید، و یکی از دو امر را به او تحمیل کند.

پس هر گاه چهار ماه سپری شود و مرد با زن خود همبستر نشود و زن نزد حاکم و دادگاه شکایت نماید، مرد دو راه بیشتر پیشِ رو ندارد، یا باید به وظیفه‌ی خود در مقابل همسرش عمل کند، یا او را طلاق بدهد.