فهرست موضوعی آیات قرآن

تیمم

﴿...وَإِن كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنكُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا فَٱمۡسَحُواْ بِوُجُوهِكُمۡ وَأَيۡدِيكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا﴾[النساء: ۴۳]

﴿... وَإِن كُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْۚ وَإِن كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنكُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا فَٱمۡسَحُواْ بِوُجُوهِكُمۡ وَأَيۡدِيكُم مِّنۡهُۚ ...﴾[المائدة: ۶]

***

توضیح موضوع: در تیمم، روح بندگی و تواضع و عبودیت و کرنش نهفته است، چون دست به خاک زدن و مالیدن آن به پیشانی که بلندترین عضو بدن است همراه با قصد قربت، نوعی تواضع و خاکساری در برابر خداست.

و همانطور که آب، آلودگی را برطرف می‌کند، خاک پاک هم خاصیّت میکرب‌کشی دارد، چون در معرض تابش آفتاب و ریزش باران است.

و تیمّم برای کسی جایز است که پس از جستجوی زیاد، آب را پیدا ننموده باشد، یا کسی که از آب به اندازه‌ی یک مایل فاصله دارد، یا کسی که به خاطر بیماری یا نگرانی از بیشتر شدن یا طولانی گردیدن بیماری از استعمال آن معذور باشد، یا سالمندان و بیمارانی که توانایی حرکت و استفاده از آب را ندارند و کسی هم که به آنان کمک نماید، در دسترس نباشند.

و در تیمّم چند چیز فرض است:

۱. نیّت: زیرا مبنای هر عملی قصد و نیّت است. و قصد می‌نماید که به وسیله‌ی تیمم ممنوعیت موجود به خاطر «جنابت یا نداشتن وضو» را برطرف نماید.

۲. خاک یا ماسه‌ی پاک.

۳. مسح نمودن دست بر روی خاک و مالیدن آن بر چهره.

۴. مسح نمودن دست بر روی خاک و مالیدن آن بر دست‌ها تا آرنج.

و آنچه تیمم را باطل می‌نماید عبارتند از:

۱. همه‌ی آن چیزهایی که وضو را باطل می‌نمایند، تیمم را هم باطل می‌کنند.

۲. فراهم شدن آب قبل از شروع یا در اثنای نماز. اما چنان‌چه پس از پایان نماز آب پیدا شد، نمازش صحیح است و نیازی به اعاده‌ی آن نیست.

۳. برطرف شدن عذری که تیمم به خاطر آن مباح شده بود.

و همه‌ی آن چیزهایی که پیش از تیمم ممنوع بودند، برای او مباح می‌شوند، مانند: نماز، طواف کعبه، لمس و قرائت قرآن، ماندن در مسجد و...

و کیفیت و چگونگی تیمم اینطور است که: ابتدا بسم الله رحمن الرحیم را می‌گوید، و همراه با آن قصد و نیّت می‌کند که به وسیله‌ی تیمم آنچه را برای او ممنوع بود، مباح نماید. سپس با کف هر دو دست بر روی خاک یا ریگ یا سنگ و ماسه می‌زند، و مانعی ندارد که با فوت کردن بر کف دست‌ها مقداری از گرد آن را کم کند، سپس یک بار صورت خود را به طور کامل با آن مسح می‌کند، سپس بار دیگر دست‌ها را بر روی خاک می‌زند تا دست‌هایش را تا آرنج با آن مسح نماید. و با یک تیمم می‌تواند چند نماز را با هم بخواند.