فهرست موضوعی آیات قرآن

نماز کسوف (خورشید گرفتگی) و خسوف (ماه گرفتگی)

﴿وَمِنۡ ءَايَٰتِهِ ٱلَّيۡلُ وَٱلنَّهَارُ وَٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُۚ لَا تَسۡجُدُواْ لِلشَّمۡسِ وَلَا لِلۡقَمَرِ وَٱسۡجُدُواْۤ لِلَّهِۤ ٱلَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ٣٧﴾[فصلت: ۳۷]

***

توضیح موضوع: نماز خورشید گرفتگی برای مردان و زنان، سنّتی است مؤکّد و رسول خدا ج در مورد ادای آن، سفارش فرموده است که:

«آفتاب و ماه دو نشانه از نشانه‌های (دانش و قدرت) خداوند هستند، برای مرگ و زندگی کسی گرفته نمی‌شوند، هر گاه گرفته شدند، نماز بخوانید.» [بخاری]

نماز کسوف (خورشید گرفتگی) همچون نماز عیدین انجام می‌گیرد و زمان آن از زمان ماه و خورشید گرفتگی آغاز و تا پایان آن ادامه ادارد. اما چنان‌چه خورشید گرفتگی در اواخر روز بود - که نماز مستحب در آن شدیداً کراهت دارد - به جای نماز کسوف، اذکار و اوراد و دعا و تضرع انجام می‌گیرد.

و ذکر و تکبیر و استغفار و دعا و صدقه و کار نیک و صلح و آشتی به هنگام کسوف و خسوف، مستحب است. کیفیت و چگونگی نماز کسوف (خورشید گرفتگی) بدین صورت است که مردم در مسجد اجتماع می‌کنند و بدون اذان و اقامه، دو رکعت نماز را با جماعت برگزار می‌نمایند. و چنان‌چه در اثنای نماز، کسوف به پایان رسید می‌توانند همچون نماز مستحب عادی آن را به پایان ببرند.

در نماز کسوف خطبه‌ی مستحبی وجود ندارد، اما امام می‌تواند مردم را به تقوا و پاکی و پرهیزگاری یادآور شود. و نماز ماه گرفتگی (خسوف) با نماز خورشید گرفتگی (کسوف) تفاوتی ندارد، به جز اینکه برخی از علماء معتقدند که نماز خسوف را مانند دیگر نمازهای مستحب می‌توان به تنهایی در منازل و مساجد ادا کرد و نیاز به برگزاری آن به صورت جماعت ندارد، زیرا ثابت نشده که رسول خدا ج و اصحاب، مانند نماز کسوف برای خسوف هم در مسجد جمع شده باشند.

به هر صورت در این مورد مجال گسترده است و هر کس خواست آن را به جماعت و در مسجد بخواند و هر کس هم که نخواست می‌تواند آن را به تنهایی انجام بدهد، زیرا مهم آن است که مسلمانان با ذکر و نماز و دعا به این پدیده‌ی خداوندی توجه کنند.