فهرست موضوعی آیات قرآن

یکی از شرایط صحّت عقد ازدواج، «ولیّ و سرپرست» است

﴿وَلَا تَنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكَٰتِ حَتَّىٰ يُؤۡمِنَّۚ وَلَأَمَةٞ مُّؤۡمِنَةٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكَةٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡۗ وَلَا تُنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤۡمِنُواْۚ وَلَعَبۡدٞ مُّؤۡمِنٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَكُمۡۗ...﴾[البقرة: ۲۲۱]

﴿وَأَنكِحُواْ ٱلۡأَيَٰمَىٰ مِنكُمۡ وَٱلصَّٰلِحِينَ مِنۡ عِبَادِكُمۡ وَإِمَآئِكُمۡۚ إِن يَكُونُواْ فُقَرَآءَ يُغۡنِهِمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ٣٢﴾[النور: ۳۲]

***

توضیح موضوع: برای صحّت نکاح وجود ارکان و شرایط زیر ضروری است:

الف) «ولیّ و سرپرست»: ولیّ زن، پدر او یا وصیّ و یا نزدیکترین خویشاوندان پدری او، یا قاضی است.

رسول خدا ج می‌فرماید: «بدون ولیّ، نکاح منعقد نمی‌شود» [ترمذی و ابوداود]

و حضرت عایشهل می‌گوید که پیامبر ج فرمود: «هر زنی که ولیّ او را ازدواج ندهد، ازدواجش باطل است، ازدواجش باطل است، ازدواجش باطل است» [ابن ماجه]

و حضرت عمرس می‌فرماید: «هیچ زنی بدون اجازه‌ی ولی او، یا صاحب رأی و جا افتاده‌ای از خانواده‌ی او، و یا قاضی و حاکم، نکاح نمی‌شود» [رواه مالک في موطأ]

و ولیّ نیز باید اهلیّت ولایت را دارا باشد، بدین معنی که مردی عاقل و بالغ و رشید و آزاد باشد و همانطوری که ازدواج بدون ولیّ جایز نیست، بر ولیّ نیز واجب است که از زنان تحت تکفّل خویش قبل از ازدواج، اجازه بخواهد، و اگر زن راضی به ازدواج نباشد، ولیّ نمی‌تواند او را مجبور کند.

ب) دو نفر شاهد: در مراسم عقد، حضور دو نفر مرد شاهد عادل و مسلمان ضروری است. پیامبر ج می‌فرماید: «بدون حضور ولیّ و دو نفر شاهد، نکاح منعقد نمی‌شود». [بیهقی و دار قطنی]

ج) صیغه‌ی عقد: رکن سوم از ارکان ازدواج و نکاح، صیغه‌ی عقد است. صیغه‌ی عقد به معنای آن است که پس از خواستگاری زن توسط مرد یا وکیلش و موافقت زن و یا ولیّ او، ولیّ می‌گوید: دخترم را به نکاح تو درآوردم یا او را همسر تو قرار دادم. و مرد یا وکیل او هم می‌گوید: نکاح و ازدواج با او را قبول می‌کنم. (ایجاب و قبول)

د) مهریّه: یکی دیگر از ارکان نکاح، «مهریّه» است. «مهریّه» یا «صداق»: مقدار مالی است که واجب است شوهر در ارتباط با روابط همسری تقبّل نماید.