فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد دوم

۲۶- باب: مَنْ نَسِيَ صَلاَة فَلْيُصَلَّ إذَا ذكَرَهَا
باب [۲۶]: کسی که نمازی را فراموش کرد، هر وقت که بیادش آمد، آن را بخواند

۳۶۶- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ س، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: «مَنْ نَسِيَ صَلاَةً فَلْيُصَلِّ إِذَا ذَكَرَهَا، لاَ كَفَّارَةَ لَهَا إِلَّا ذَلِكَ ﴿وَأَقِمِ الصَّلاَةَ لِذِكْرِي﴾[رواه البخاری: ۵٩٧].

۳۶۶- از انس بن مالکساز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند: «کسی که نمازی را فراموش می‌کند، هر وقت که به یادش آمد آن را اداء نماید، برایش کفاره دیگری جز این نیست، «و نماز را به یاد من اقامه کن» [۵۱].

[۵۱] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) اگر کسی نمازی را فراموش می‌کند، و یا به سبب دیگری مانند خواب، بی‌هوشی، مریضی، مشغولیت، به قصد و یا بدون قصد ترک می‌کند، باید آن را قضاء بیاورد، منتهی اگر ترک نماز به سببی باشد که از اختیار انسان خارج باشد، گناهی از ترک آن نماز بر وی نیست، و چیزی که لازم می‌شود قضاء آوردن آن نماز است، و اگر روی قصد و تکاسل ترک می‌شود، شخص مرتکب گناه بس بزرگی گردیده، و باید از این عمل خود توبه نماید. ۲) نمازهای که ترک می‌شود، چه کم باشد و چه زیاد، باید همه آن‌ها قضاء آورده شود، و بدیل دیگری تا وقتی که شخص زنده است، برای آن‌ها نمی‌باشد، به این معنی که اگر توبه کند، حج فرضی و یا حج نفلی انجام دهد، عمره بجا بیاورد، و یا هر کار نیک دیگری انجام بدهد، باز هم باید نمازهای را که از وی ترک شده است، قضاء بیاورد، و چیزی را که این اعمال نیک از وی ساقط می‌کنند، گناه ترک نماز است، نه قضاء آوردن نماز.