فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد دوم

۴- باب: التَّعَوُّذِ مِن عَذَابِ الْقَبْرِ فِي الكُسُوفِ
باب [۴]: پناه جستن از عذاب قبر در نماز کسوف

۵۶۴- عَنْ عَائِشَةَ‌ ل: أَنَّ يَهُودِيَّةً جَاءَتْ تَسْأَلُهَا، فَقَالَتْ لَهَا: أَعَاذَكِ اللَّهُ مِنْ عَذَابِ القَبْرِ، فَسَأَلَتْ عَائِشَةُ لرَسُولَ اللَّهِ ج: أَيُعَذَّبُ النَّاسُ فِي قُبُورِهِمْ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «عَائِذًا بِاللَّهِ مِنْ ذَلِكَ»، ثُمَّ ذكرت حديث الكسوف، ثم قالت في آخره: ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ يَتَعَوَّذُوا مِنْ عَذَابِ القَبْرِ [رواه البخاری:۱٠۴٩].

۵۶۴- از عائشهلروایت است که زنی از مردم یهود نزدش آمد، و از چیزی می‌پرسید [در ضمن برای عائشهل]گفت: خداوند تو را از عذاب قبر در پناه خود نگهدارد.

عائیشهلاز پیامبر خدا جپرسید: آیا مردم در قبرهای خود عذاب می‌شوند؟

پیامبر خدا جفرمودند: «از عذاب قبر به خدا پناه می‌جویم».

سپس عائشهلحدیث گرفتگی آفتاب را ذکر نموده و در آخیر آن گفت که [پیامبر خدا ج]مردم را امر کردند که از عذاب قبر، به خدا پناه بجویند [۳٠۴].

[۳٠۴] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: اگر خبری را از اهل کتاب می‌شنویم تا وقتی که دلیلی برای اثبات آن وجود نداشته باشد، نباید آن خبر را نه تکذیب کنیم و نه تصدیق نائیم، و یهودی که از عذاب قبر خبر داد، آن را در تورات و یا در کتاب دیگری از کتاب‌های خود دیده بود، و این امر دلالت بر این دارد، که بعضی از مسائل در کتب الهی به طور مشترک وجود دارد. ۲) اگر از مكر اهل کتاب و غیر مسلمانان دیگر نترسیم، دید و باز دید با آن‌ها جواز دارد، در حدیث صحیح آمده است که جوانی از یهود خدمت پیامبر خدا جرا می‌کرد، این جوان مریض شد، و پیامبر خدا جبه عیادتش رفتند، و در آن وقت از وی خواستند که ایمان بیاورد، آن جوان از پدر خود در این موضوع مشورت خواست، پدرش گفت: دعوت ابو القاسم [یعنی: پیامبر خدا ج]را بپذیر، و آن جوان ایمان آورد. ۳) عذاب قبر برای کسی که مستحق آن است حق می‌باشد. ۴) اینکه پیامبر خدا جبعد از خواندن نماز کسوف به مردم امر کردند که از عذاب قبر به خدا پناه بجویند، سببش این بود که تاریک بودن روز کسوف شباهت به تاریکی قبر دارد، از این جهت باید انسان یاد خود را از تاریکی و تنهائی قبر آورده، و از آن حالت به خدا پناه بجوید.