۱۴- باب: الأَذَانِ يَوْمَ الجُمُعَةِ
باب [۱۴]: اذان در روز جمعه
۵٠٩- عَنِ السَّائِبِ بْنِ يَزِيدَ س، قَالَ: «كَانَ النِّدَاءُ يَوْمَ الجُمُعَةِ أَوَّلُهُ إِذَا جَلَسَ الإِمَامُ عَلَى المِنْبَرِ عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ ج، وَأَبِي بَكْرٍ، وَعُمَرَ ب، فَلَمَّا كَانَ عُثْمَانُ س، وَكَثُرَ النَّاسُ زَادَ النِّدَاءَ الثَّالِثَ عَلَى الزَّوْرَاءِ» [رواه البخاری: ٩۱۲].
۵٠٩- از سائب بن یزیدس [۲۳٩]روایت است که گفت: در زمان پیامبر خدا جابوبکر و عمرب، اذان اول، هنگامی بود که امام بر روی منبر می‌نشست، و چون خلافت به عثمانسرسید و مردم زیاد شدند، اذان سوم را بر (زوراء) زیاد نمود [۲۴٠].
[۲۳٩] وی سائب بن یزید بن ابی سعید کندی است، در زمان عمر بن خطابسمسؤولیت بازار را بر عهده داشت، در سال هشتاد هجری به عمر نود وچهار سالگی وفات نمود، اسد الغابه (۲/۲۵٧-۲۵۸). [۲۴٠] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مراد به این سه اذانی که در این حدیث آمده است، یکی اذان اول، دیگری اقامت، و سومی اذانی است که عثمانسزیاد کرده بود. ۲) زوراء: نام دیوار، و یا نام سنگی است، که در بازار مدینه و نزدیک مسجد قرار داشت، و عثمانسامر کرد که اذان سوم بر بالای آن سنگ که جای نسبتاً بلندی بود داده شود. ۳) تصرف در عبادات چه به زیاد کردن آن عبادت باشد و چه به کم کردن آن، به اتفاق علماء جواز ندارد، مثلاً روا نیست که نماز عصر پنج رکعت و یا سه رکعت خوانده شود، و روا نیست که به دور خانه کعبه شش بار طواف شود و یا هشت بار، و در جمرات شش ریگ زده شود و یا هشت ریگ، و روزه رمضان یک روز بیشتر و یا یک روز کمتر گرفته شود، ولی تصرف در وسایل عبادات اگر به اساس مصلحت، و یا روی ضرورت باشد، روا است، مثلاً: در زمان پیامبر خدا جدر مسجد فرشی وجود نداشت، ولی اگر امروز مساجد را فرش می‌کنند، باکی ندارد، نبی کریم جسوار بر شتر به حج رفتند، و اگر کسی امروز سوار بر موتر (ماشین) به حج رود باکی ندارد، و امثال این‌ها. و کاری که عثمانسدر مورد زیاده کردن اذان سوم انجام داد، در وسائل عبادت و به اساس مصلحت بود نه در اصل عبادت، زیرا اصل عبادت نماز است، و اذان وسیله برای آگاه ساختن مردم از وقت نماز است، بنابراین اگر در زمان ما که تعداد مردم زیاد شده و شهرها توسعه یافته است، اگر اذان ذریعه مکروفون داده می‌شود، باکی ندارد، حال آنکه مکروفون وسیله نو محدثی است، و در زمان نبی کریم جچنین وسیله وجود نداشته است.