فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد دوم

۱٠- باب: مَنْ خَالَفَ الطَّرِيقَ إِذَا رَجَعَ يَومَ العِيدِ
باب [۱٠]: تغییر دادن راه رفت و آمد در نماز عید

۵۳٧- عَنْ جَابِرِ س، قَالَ: «كَانَ النَّبِيُّ جإِذَا كَانَ يَوْمُ عِيدٍ خَالَفَ الطَّرِيقَ» [رواه البخاری: ٩۸۶].

۵۳٧- از جابرسروایت است که گفت: پیامبر خدا جدر روز عید، راه برگشتن از عیدگاه را تغییر می‌دادند [۲٧۳]

۵۳۸- حديث عَائِشَة ل، في أَمرِ الحبشة تقدَّم، وزاد في هذه الرواية: فَزَجَرَهُمْ عُمَرُ، فَقَالَ النَّبِيُّ ج: «دَعْهُمْ أَمْنًا بَنِي أَرْفِدَةَ» [رواه البخاری: ٩۸۸].

۵۳۸- حدیث عائشهلدر موضوع حبشی‌ها و بازی کردن آن‌ها در داخل مسجد، قبلاً گذشت، و در این روایت آمده است که: ... عمرسآن‌ها را سرزنش نمود، و پیامبر خدا جبه او گفتند که: (بنی ارفده) را به حال خودشان بگذار» [۲٧۴].

[۲٧۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) پیامبر خدا جاز راه دیگری غیر از راهی که رفته بودند، برمی‌گشتند، گویند: سببش این بود که همگان به دیدار با انوار آن حضرت جمشرف شوند. ۲) این عمل مستحب و یا سنت است، و هر کس بکوشد که در وقت رفتن به طرف عیدگاه، از راهی برود که دورتر باشد، تا ثوابش بیشتر گردد، و در وقت برگشتن از راهی برگردد که کوتاه‌تر باشد، تا هرچه زودتر نزد اهل و فامیلش رسیده و آن‌ها را از انتظار خارج سازد. [۲٧۴] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مراد از بنی ارفده، مردم حبشه هستند، و (ارفده) نام یکی از اجداد آن‌ها است که به آن نسبت داده می‌شوند، و یا آنکه (بنی ارفده) گروه خاصی از مردم حبشه هستند که رقص می‌کنند. ۲) حدیثی که قبلاً گذشت، به روایت عائشهلبود که می‌گفت: در یکی از روزهای عید، مردم حبشه در داخل مسجد با نیزه و سپر بازی می‌کردند، پیامبر خدا جبرایم گفتند: میل داری که آن‌ها را تماشا کنی؟ گفتم: بلی، مرا به عقب خود ایستاده کردند و رخسار خود را بر رخسارم گذاشتند، و برای آن‌ها گفتند: «ای بنی ارفده! ادامه دهید» [همین طور تماشا می‌کردم] تا آنکه خسته شدم، فرمودند: بس است؟ گفتم: بلی، فرمودند: «پس برو»، این حدیث در بخاری به شماره (٩۵٠) موجود است. ۳) اینکه پیامبر خدا جبرای عمرسگفتند که (بنی ارفده را به حال‌شان بگذار) سببش این است که پیامبر خدا جبرای آن‌ها به کاری که می‌کردند، اجازه داده بودند، پس مشکلی در کار آن‌ها نیست.