فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد دوم

۳۲- باب: ما يُكرَهُ مِنِ اتِّخَاذِ المَسَاجِدِ عَلَى القُبُورِ
باب [۳۲]: کراهت مسجد ساختن بر بالای قبر

۶٧۱- عَنْ عَائِشَةَ ل، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ فِي مَرَضِهِ الَّذِي مَاتَ فِيهِ: «لَعَنَ اللَّهُ اليَهُودَ وَالنَّصَارَى، اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسْجِدًا»، قَالَتْ: وَلَوْلاَ ذَلِكَ لَأَبْرَزُوا قَبْرَهُ غَيْرَ أَنِّي أَخْشَى أَنْ يُتَّخَذَ مَسْجِدًا [رواه البخاری: ۱۳۳٠].

۶٧۱- از عائشهلاز پیامبر خدا جروایت است که در مرضی که از آن وفات یافتند فرمودند:

«خداوند یهود و نصارا را لعنت کند که قبور پیامبران خود را مسجد ساختند».

[عائشهل]می‌گوید: اگر همین سبب نمی‌بود، قبر آن حضرت جرا برازنده قرار می‌دادند، و با این‌هم من می‌ترسم که روزی قبر ایشان مسجد ساخته شود [۴۴۳].

[۴۴۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مسجد ساختن بر بالای قبر روا نیست، و پیامبر خدا جاین سخن را از آن جهت گفتند: تا آنکه مبادا بعضی از جهال به مروز زمان قبر را مورد پرستش قرار دهند. ۲) معنی این گفته عائشهلکه: اگر خوف مسجد ساختن بر بالای قبر پیامبر خدا جنمی‌بود، قبرشان را برازنده قرار می‌دادند، این است که قبر را: در زیر پرده و یا داخل خانه قرار نمی‌دادند، و ظاهر می‌ساختند، و این سخن عائشهلپیش از توسعه مسجد نبوی بود، ولی بعد از توسعه مسجد نبوی، مرقد نبوی را مثلث شکل ساختند، تا کسانی که به طرف شمال مرقد نبوی نماز می‌خوانند، هنگام نماز خواندن، مرقد در پیش روی آن‌ها قرار نگیرد. ۳) مسجد نبوی امروزی مسجدی نیست که بر قبر پیامبر خدا جساخته شده باشد، بلکه اصل مسجد در زمان خود نبی کریم جو بدست خود ایشان تاسیس گردیده و ساخته شده بود، و قبر نبوی هم در بیرون از مسجد قرار داشت، ولی بعد از توسعه روی ضرورت، مرقد نبوی در داخل مسجد قرار گرفت، بنابراین محتوای حدیث، شامل مسجد و قبر نبوی به هیچ وجه شده نمی‌تواند، و علاوه بر آن کسانی که در آن مسجد نماز می‌خوانند به این نیت نماز می‌خوانند که این مسجد، مسجد پیامبر خدا جاست، و مسجدی است که ایشان آن را بنا کرده و در آن نماز خوانده‌اند، نه به این نیت که عظمت این مسجد، به سبب آن است که بر بالای قبر نبی کریم جساخته شده است، و یا قبر نبوی در آن قرار دارد.