فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد دوم

۳- باب: تَرْكِ القِيَامِ لِلمَرِيضِ
باب [۳]: ترک قیام شب برای مریض

۵٩۲- عَنْ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اللهِ قَالَ: «اشْتَكَى النَّبِيُّ جفَلَمْ يَقُمْ لَيْلَةً أَوْ لَيْلَتَيْنِ» [رواه البخاری: ۱۱۲۴].

۵٩۲- از جندب بن عبداللهس [۳۳٩]روایت است که گفت: «پیامبر خدا جمریض شدند، و یک یا دو شب برای قیام لیل، برخواستند [۳۴٠].

[۳۳٩] وی جندب بن عبدالله بجلی است، در کوفه سکنی گزین گردید، و بعد از آن به بصره رفت، در زمان ابن زبیر که جنگ بین مسلمانان در گرفت، مردمان را به گوشه‌گیری از فتنه نصیحت می‌کرد، و در این خصوص از وی روایت شده است که گفت: ای مردم! در فتنه گرفتار شده‌اید، از وی پرسیدند: چه باید کرد؟ گفت: اگر فتنه در شهر شما داخل شد، به سراهای‌های خود بروید، گفتند: اگر به سراهای ما داخل شد، چه باید کرد، گفت: به خانه‌های خود بروید، گفتند: اگر به خانه‌های ما داخل شد، چه باید کرد؟ گفت: به پناه‌ گاه‌های خود بروید، گفتند: اگر به پناه گاه‌های ما داخل شد چه باید کرد؟ گفت: در این صورت کسی باشید که کشته شده باشد، نه کسی باشد که دیگری را کشته باشد، اسد الغابه (۱/۲٠۴-۳٠۵). [۳۴٠] از مسائل و احکام متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مدت مریضی پیامبر خدا ج– حسب روایات مختلفه - بین دوازده تا چهل روز بود، و در این مدت پیامبر خدا جتنها دو و یا سه شب به نماز تهجد برنخاستند. ۲) در همین مریضی پیامبر خدا جبود که وحی بر ایشان به تاخیر افتاد، و زنی نزد‌شان آمد و گفت: یا محمد! فکر می‌کنم شیطانی که نزدت می‌آمد، تو را ترک کرده است، مقصد آن زن شیطان، جبرئیل÷بود، و همان بود که خداوند سورۀ ﴿وَٱلضُّحَىٰ ١ وَٱلَّيۡلِ إِذَا سَجَىٰ ٢ مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ ٣﴾را نازل فرمود. ۳) زنی که نزد پیامبر خدا جآمد و این سخن را گفت، هند بنت حرب بن أمیه، همسر ابو لهب، و خواهر ابوسفیان بود، و در بعضی روایات زن‌های دیگری نیز ذکر شده است.