١- نیاز به هدایت:
* راه نجات چه برای بنده و چه برای امت وجود ندارد، جز به آن چیزی که الله متعال به وسیلۀ آن، ایشان را هدایت نصیب می‌کند. چنانکه الله ﻷ در حدیث قدسی می‌فرماید: «يَا عِبَادِي كُلُّكُمْ ضَالٌّ إِلَّا مَنْ هَدَيْتُهُ فَاسْتَهْدُونِي أَهْدِكُمْ» [صحیح مسلم به روایت ابوذر س].[١]
«ای بندگان من، همۀ شما گمراه هستید مگر کسی که من او را هدایت کنم پس هدایت را از من بخواهید تا شما را هدایت کنم».
این حدیث شامل همه اموری است که آنان به خاطر هدایت به آن نیاز دارند. و بدان! اصل و اساس هدایت، علم است.
* اولین وصیت که الله متعال مردم را در آغاز زندگی دنیوی به آن توصیه نمود در این فرمودۀ باری‌تعالی به آن اشاره شده است: ﴿قُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ مِنۡهَا جَمِيعٗاۖ فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ٣٨﴾ [البقرة: ٣٨].
«گفتیم: همگی از آن (بهشت) فرود آیید! پس هرگاه هدایتی از طرف من برای شما آمد، پس کسانی که از آن پیروی کنند، نه ترسی بر آنان خواهد بود و نه غمگین خواهند شد».
* پس هرکس از هدایت الله متعال پیروی کند نه ترسی، نه خوفی و نه غمی خواهد داشت، و نه هم شقی و گمراه خواهد شد. و این ضمانتی است از جانب الله متعال به پیروان هدایت. علاوه بر این، الله متعال او را از تاریکی‌ها به روشنایی و راه‌های سلامتی و نجات راهنمایی می‌کند و از آنچه می‌ترسد نجاتش می‌دهد. و این وعده صادقانه الهی برای هر فرد مسلمان و تمامی امت مسلمان است.
الله متعال می‌فرماید: ﴿فَمَنِ ٱتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشۡقَىٰ١٢٣﴾ [طه: ١٢٣] «پس هرکس از هدایت من پیروی کند، دیگر نه گمراه می‌شود و نه بدبخت می‌شود».
و می‌فرماید: ﴿إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ يَهۡدِي لِلَّتِي هِيَ أَقۡوَمُ﴾ [الإسراء: ٩].
«بی‌شک این قرآن، به راهی که آن استوار‌ترین راه‌ها است؛ هدایت می‌کند».
و می‌فرماید: ﴿يَهۡدِي بِهِ ٱللَّهُ مَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَهُۥ سُبُلَ ٱلسَّلَٰمِ وَيُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِهِۦ وَيَهۡدِيهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ١٦﴾[المائدة: ١٦]. «الله به وسیلۀ آن، کسانی را که از خشنودی او پیروی کنند به راه‌های سلامت هدایت می‌کند و به فرمان خود، آن‌ها را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی می‌برد و آن‌ها را به راه راست هدایت می‌کند».
* قرآن کریم که بزرگترين هدايت و بهترين كتاب است، برای ما نازل شد؛ و محمد ج که بهترینِ پیامبران مرسل است، برای ما مبعوث گردید که بدون شک بهترین راه هدایت، هدایت آن جناب است. چنانکه در حدیث صحیحی ثابت است كه پیامبر اکرم ج می‌فرمایند: «إِنَّ أَحْسَنَ الْهَدْيِ هَدْيُ مُحَمَّدٍ»[٢] «بهترین راه هدایت، هدایت محمد ج است». و چنانکه الله متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ يَهۡدِي لِلَّتِي هِيَ أَقۡوَمُ﴾[الإسراء: ٩] «بی‌شک این قرآن، به راهی که آن استوار‌ترین راه‌ها است؛ هدایت می‌کند».
به این خاطر است که امت محمدی بهترین امتی است که از میان مردم پدید آمد، چون هدایت یافته‌ترین امت‌ها است.
* مبنای هدایت بر علم صحیح، و پیروی از خشنودی الله متعال، با طاعت و تصدیق وعده‌های او تعالی، و برحذربودن از پیروی شیطان و حزب وی می‌باشد.
[١]- صحيح مسلم: ٢٥٧٧.
[٢]- صحيح بخاری: ٦٠٩٨.