فرض‌شدن سایر شرایع اسلام بعد از تثبیت توحید
شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب می‌گوید: «هنگامى که پیامبر ج در مدینه مستقر گردید به بقیه احکام اسلام نیز مأموریت یافت، مثل زکات، روزه، حج، اذان، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر و احکام دیگر».
* شیخ / خواسته است با این جمله اهمیت توحید را بیان کند، چون بیشتر دعوت پیامبر ج در مکه مکرمه بر مسأله توحید متمرکز بود، طوری که سیزده سال مردم را به توحید دعوت داد قبل از اینکه سایر احکام اسلامی فرض گردد، حتی نمازهای پنجگانه در روزهای نخستین دعوت فرض نشده بود بلکه بعد از مدتی فرض گردید، و در این دلالتی آشکارا بر اهمیت توحید است.
سپس هنگامی که پیامبر ج به مدینۀ منوره هجرت نمود به تأسیس دولت اسلامی پرداخت، و اولین چیزی که به آن مبادرت ورزید بنای مسجد بود تا محل گردهمایی مسلمانان باشد و در آن نمازها برپا گردد، و روزهای جمعه درباره امور مهم مسلمانان سخنرانی صورت گیرد. مسلمانان با این ندا که (الصلاة جامعه) صدا زده می‌شدند و گردهم می‌آمدند و پیامبر ج برایشان سخنرانی ایراد می‌نمود و آنچه را می‌خواست برایشان بیان می‌کرد.
احکام اسلامی به تدریج و آسانی که برگرفته از رحمت الله متعال بر بندگانش است فرض می‌شد، برخی از این فریضه‌ها بدون جزئیات آن قبل از هجرت دستور داده شده بود و جزئیات و اندازۀ آن بعدها تعیین گردید.
- طوری که امر به پرداخت زکات در بعضی از سوره‌های مکی آمده است، و پیامبر ج در مکۀ مکرمه به پرداخت زکات، عفت و پاکدامنی، صلۀ رحم، و اعمال نیک و احسان دستور می‌داد طوری که گفته‌ی ابوسفیان س بر این امر دلالت دارد هنگامی که هرقل درباره پیامبر ج از وی پرسید که به چیز شما را امر می‌کند؟ ابوسفیان در جواب هرقل گفت: «ما را به برپایی نماز، و دادن زکات و صلۀ رحم، و پاکدامنی دستور می‌دهد». هرقل گفت: «اگر آنچه می‌گویی راست باشد پس او واقعا پیامبر است»[٢٤٢]. [و این خبر در صحیحین از ابن عباس ب روایت شده است].
- پس زکاتی که به آن مامور شده بودند بر صورت اجمالی بیان شده بود، سپس بعد از هجرت احکام زکات واجب شرح داده شد که در چه چیز زکات واجب می‌شود و در چه چیزی واجب نمی‌شود، و نصاب و مقادیر آن چگونه است؟.
- همچنین به عفت و پاکدامنی به طور اجمالی امر شده بودند سپس بعد از هجرت جزئیات ازدواج‌های حرام مانند ازدواج با دو خواهر در یک وقت، و ازدواج با زنان پدران، و نکاح زن بدون ولی وی، و نکاح متعه و شغار و سایر نکاح‌های حرام بیان شد.
- همچنین اذان برای نمازها بعد از هجرت و بعد از بنای مسجد مشروع گردید طوری که حدیث عبدالله بن عمر و حدیث عبدالله بن زید ب بر آن دلالت دارند[٢٤٣].
- همچنین روزه در سال دوم هجری فرض گردید. و حج در سال نهم و به قولی در سال دهم هجری فرض گردید.
- همچنین به جنگ و قتال مشرکان اجازه داده نشد مگر بعد از هجرت، آنگاه که اسلام دارای قلمرو نیرو شد.
* و اما امر به معروف ونهی از منکر را پیامبر و اصحابش قبل و بعد از هجرت انجام می‌دادند طوری که به توحید امر می‌کردند که این خود بزرگ‌ترین امری است که الله متعال به آن دستور می‌فرماید. همچنین مسلمانان قبل و بعد از هجرت به عدل و احسان و ادای امانت‌ها و اعمال نیک و مکارم اخلاق امر می‌کردند، و از شرک که بدترین منکرات است و از فساد در روی زمین و بداخلاقی نهی می‌کردند. اما برپایی حدود و تعزیرات بعد از گذشت مدت زمانی از هجرت عملی شد.
[٢٤٢]- صحيح بخاری: ٧ و ٤٥٥٣ و صحيح مسلم: ١٧٧٣.
[٢٤٣]- صحيح بخاری: ٦٠٤ و صحيح مسلم: ٣٧٧.