٢- عهد و پیمان بزرگ میان بنده و پروردگارش جل جلاله
* کسی که شهادت داد که هیچ معبودی جز الله نیست، پس با الله عهد بسته که عبادت را خالص برای او انجام خواهد داد، و با این عهد و پیمان در دین اسلام داخل می‌شود، البته معنای عبادت را در درس‌های گذشته آموختید.
بنابر این (لا إله إلا الله) بزرگ‌ترین حسنه، بالاترین شعبۀ ایمان، کلید بهشت و بهترین ذکر الله است، و کسی که سخن آخرش از این دنیا لا إله إلا الله باشد داخل بهشت می‌شود.
* پاداش کسی که با این عهد و پیمان بزرگ وفا کند این است که الله أ او را به بهشت داخل می‌کند و کسی که در این عهد و پیمان خیانت ورزد و آن را نقض کند، الله ﻷ او را وارد جهنم می‌کند.
* عهد و پیمانی که بین بنده و پروردگارش بر توحید و اخلاص در عبادت برای او تعالی وجود دارد، از بزرگ‌ترین میثاق‌ها و عهدها و بزرگ‌ترین امانت‌ها است، و پاداش آن بزرگ‌ترین پاداش‌ها است، و مجازات نقض‌کنندۀ این عهد از بزرگ‌ترین مجازات خواهد بود.
* شیطان از هر چیزی، بر این حریص‌تر است که عهد بین بنده و پروردگارش را نقض کند، تا بتواند او را از پاداش وفا به این عهد محروم، و در عذاب عهدشکنی گرفتار سازد، از این‌رو شیطان برایش وسوسه می‌کند، و او را وعده داده امیدوار می‌سازد، تا او را از وفانمودن به این پیمان بزرگ بازدارد.
* شیطان همواره حریص است تا بنده عهدش را با پروردگار کاملا نقض کند، که با شکستن این عهد مرتکب ناقضی از نواقض اسلام می‌شود و بالاخره کافر از دنیا رحلت خواهد کرد؛ پناه بر الله.
- این همان هدف نهایی شیطان است که بر آن سوگند یاد کرده است، طوری که الله متعال آن را بیان می‌فرماید: ﴿وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ قَالَ ءَأَسۡجُدُ لِمَنۡ خَلَقۡتَ طِينٗا٦١ قَالَ أَرَءَيۡتَكَ هَٰذَا ٱلَّذِي كَرَّمۡتَ عَلَيَّ لَئِنۡ أَخَّرۡتَنِ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَأَحۡتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُۥٓ إِلَّا قَلِيلٗا٦٢ قَالَ ٱذۡهَبۡ فَمَن تَبِعَكَ مِنۡهُمۡ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآؤُكُمۡ جَزَآءٗ مَّوۡفُورٗا٦٣ وَٱسۡتَفۡزِزۡ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتَ مِنۡهُم بِصَوۡتِكَ وَأَجۡلِبۡ عَلَيۡهِم بِخَيۡلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِ وَعِدۡهُمۡۚ وَمَا يَعِدُهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ إِلَّا غُرُورًا٦٤ إِنَّ عِبَادِي لَيۡسَ لَكَ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٞۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلٗا٦٥﴾ [الإسراء: ٦١-٦٥].
«و (به یاد آور) چون به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید پس (همگی) سجده کردند؛ جز ابلیس که گفت: آیا برای کسی سجده کنم که (او را) از گِل آفریده‌ای؟!. * (سپس) گفت: به من خبر بده، این کسی را که بر من برتری داده‌ای (به چه دلیل بوده است؟!) اگر مرا تا روز قیامت مهلت دهی، فرزندانش را؛ جز عدۀ کمی (گمراه و) ریشه‌کن خواهم کرد. * (الله) فرمود: برو، پس هرکس از آنان، از تو پیروی کند، بی‌تردید جهنم کیفر شما است، که کیفری کامل (و فراوان) است، * و هرکس از آنان را که می‌توانی با صدایت برانگیز، و با (یاری) سواران و پیادگانت بر آن‌ها بتاز، و در اموال و فرزندان با آن‌ها شرکت جوی، و به آن‌ها وعده بده - و شیطان جز فریب به آن‌ها وعده نمی‌دهد- * بی‌گمان تو هرگز بر بندگان من سلطه‌‌ای نخواهی داشت؛ و پروردگار تو برای نگهبانی آن‌ها کافی است».
* کسی که بندگی الله متعال را بجا آورد، شیطان بر او تسلطی نخواهد داشت.
* معنای ﴿لَأَحۡتَنِكَنَّ﴾: یعنی بر آن‌ها تسلط و استیلا می‌یابم و آن‌ها را به سوی گناهان و معاصی سوق می‌دهم، طوری که مردی حیوانی را سوار شده در کام او ریسمانی را می‌بندد تا او را به هر سوی که می‌خواهد ببرد.
* بزرگ‌ترین زیان آن است که بنده این پیمان را با اطاعت از دشمنش (شیطان) و با باور به وعده‌هایش به فروش برساند، که در نتیجه از اجر و پاداش بزرگی محروم می‌شود. همان اجری که الله متعال آن را برای وفاکنندگان به عهدش و تصدیق‌کنندگان به وعده‌هایش آماده نموده است.
* الله متعال می‌فرماید: ﴿۞أَلَمۡ أَعۡهَدۡ إِلَيۡكُمۡ يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ أَن لَّا تَعۡبُدُواْ ٱلشَّيۡطَٰنَۖ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ٦٠ وَأَنِ ٱعۡبُدُونِيۚ هَٰذَا صِرَٰطٞ مُّسۡتَقِيمٞ٦١ وَلَقَدۡ أَضَلَّ مِنكُمۡ جِبِلّٗا كَثِيرًاۖ أَفَلَمۡ تَكُونُواْ تَعۡقِلُونَ٦٢ هَٰذِهِۦ جَهَنَّمُ ٱلَّتِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ٦٣ ٱصۡلَوۡهَا ٱلۡيَوۡمَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ٦٤﴾[يس: ٦٠-٦٤].
«ای فرزندان آدم! آیا با شما پیمان نبستم که شیطان را عبادت نکنید، که او برای شما دشمن آشکار است؟! * و اینکه مرا عبادت کنید، این راه مستقیم است. * و به راستی او گروه زیادی از شما را گمراه ساخت آیا اندیشه نکردید؟! * این (همان) جهنمی است که به شما وعده داده می‌شد. * امروز به سزای کفری که ورزیده‌اید وارد آن شوید».
* هر عبادتی که برای غیر الله انجام شود در واقع عبادت برای شیطان می‌باشد. زیرا این اطاعت از شیطان در حلال‌کردن حرام و حرام‌کردن حلال می‌باشد و بزرگ‌ترین چیزی را که الله متعال حرام قرار داده است شرک است، خواه انسان احساس کند که شیطان را اطاعت می‌کند یا احساس نکند.
* هر منفعت و لذتی را که بنده به سبب شکستن این عهد به دست می‌آورد کم‌ارزش و زودگذر خواهد بود، هرچند تمام دنیا به او داده شود، الله متعال می‌فرماید: ﴿وَلَا تَشۡتَرُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًا...﴾[النحل: ٩٥] «و پیمان (و عهد) الله را به بهای اندک نفروشید».
- الله متعال برای بندگان مؤمن خود که اعمال صالح انجام می‌دهند بزرگ‌ترین پاداش را در دنیا و آخرت تضمین نموده است، در دنیا زندگی خوب و با سعادت را که بهتر از آن نیست خواهند داشت، و در آخرت هم الله متعال آن‌ها را در برابر بهترین اعمالی که انجام می‌دادند، پاداش می‌دهد.
* در صحیح بخاری و مسلم حدیثی مرفوع از معاذ بن جبل س روایت شده است که رسول الله ج فرمود: «فَإِنَّ حَقَّ اللّهِ عَلَى الْعِبَادِ أَنْ يَعْبُدُوه وَلاَ يُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً. وَحَقُّ الْعِبَادِ عَلَى اللّهِ: أَنْ لاَ يُعَذِّبَ مَنْ لاَ يُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً»[٧٣]. «حق الله بر بندگان این است که او را عبادت کرده و چیزی را شریک او نگردانند، و حق بندگان بر الله متعال این است که کسی که چیزی را با او شریک نسازد عذاب ندهد».
* جایگاه این عهد و پیمان بسیار بزرگ و والا است، از این‌رو مشروع شده تا بنده آن را در شبانه روز بارها تجدید کند تا آن را فراموش نکرده و از آن غافل نماند. که شهادتین آن را دربر دارد، و آن دو در اذان، اقامه و در تشهد هر نماز تکرار می‌شوند.
- پیامبر ج تشهد در نماز را مانند سوره‌ای از قرآن برای صحابۀ کرام ش آموزش می‌داد.
- این عهد را دعای سید الاستغفار که دارای ثواب زیاد است نیز دربر دارد و برای هر بندۀ مسلمان مستحب است در صبح و شام آن را بخواند.
[٧٣]- صحيح بخاری: ٢٨٥٦ و صحيح مسلم: ٣٠.