شرح اصول سه گانه اسلام شیخ محمد بن عبدالوهاب

جمع بین محبت، ترس و امید

جمع میان این سه امر شیوۀ سلف صالح بوده و مبتنی بر روش پیامبر  ج و یارانش است.

- آنها الله را با محبتی که با او تعالی دارند عبادت می‌کنند؛ طوری که الله متعال آن‌ها را چنین وصف نموده است: ﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ﴾[البقرة: ١٦٥] «و کسانی که ایمان آورده‌اند الله را بیشتر دوست می‌دارند».

- و الله را با بیم و ترسی که از مجازاتش دارند عبادت می‌کنند، طوری که الله متعال آن‌ها را امر می‌فرماید: ﴿وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ١٧٥﴾[آل عمران: ١٧٥] «اگر ایمان دارید (از آن‌ها نترسید) و از من بترسید».

- و امید را حد فاصل میان مؤمنان و کافران گردانیده است و می‌فرماید: ﴿وَتَرۡجُونَ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا يَرۡجُونَۗ﴾ [النساء: ١٠٤] «و شما امیدی از الله دارید که آن‌ها ندارند» و آن‌ها را تشویق و ترغیب نموده تا به اجر و پاداش او تعالی امیدوار باشند. و نیز به طلب‌کردن فضل و کرم خود امر می‌فرماید: ﴿وَسۡ‍َٔلُواْ ٱللَّهَ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ [النساء: ٣٢] «و از الله از فضل و بخشش او بخواهید».

* برخی از صوفیان گمراه میان این سه امر فرق گذاشته و گمان برده‌اند کسی که تنها الله متعال را با محبت عبادت کند عبادتش والاتر و کامل‌تر از کسی است که الله متعال را به خاطر امید به پاداش و یا ترس از عذابش عبادت می‌کند!

- از بعضی صوفی‌ها نقل شده که می‌گفتند: «بارالها! اگر می‌دانی که من تو را به خاطر رغبت به بهشت تو عبادت می‌کنم پس مرا از آن (بهشت) محروم کن!!» گویندۀ این مقوله در گمراهی آشکار و زیان بزرگی قرار دارد اگر به خاطر جهالت و بی‌خردی‌اش مورد رحمت الهی قرار نگیرد.

- الله متعال امر فرموده تا فضل و کرمش را طلب کنیم و ترغیب به اجر و پاداشش نموده است، پس کسی که امیدواری به الله متعال را ترک کند به یقین که مرتکب معصیت الهی گردیده است.

و الله متعال از عذاب و مجازاتش برحذر داشته است پس کسی که از الله متعال نترسد به یقین که معصیت پروردگار را مرتکب شده است.