شرح اصول سه گانه اسلام شیخ محمد بن عبدالوهاب

و قول مؤلف: دلیل، این فرمودۀ الله متعال است:

﴿إِنَّآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ رَسُولٗا شَٰهِدًا عَلَيۡكُمۡ كَمَآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ رَسُولٗا١٥ فَعَصَىٰ فِرۡعَوۡنُ ٱلرَّسُولَ فَأَخَذۡنَٰهُ أَخۡذٗا وَبِيلٗا١٦﴾[المزمل: ١٥-١٦].

«یقیناً ما پیامبری به سوی شما فرستادیم که بر شما شاهد (و گواه) است، همان‌گونه که به سوی فرعون پیامبری فرستادیم. * آنگاه فرعون آن پیامبر را نافرمانی (و مخالفت) کرد، پس ما او را به سختی مجازات کردیم».

﴿إِنَّآ﴾ ضمیر است که به الله متعال برمی‌گردد، و هرگاه ضمیر به صیغه جمع آمده و به فرد برگردد، پس این ضمیر برای تعظیم و بزرگداشت دلالت می‌کند.

﴿أَرۡسَلۡنَآ﴾ به معنای مبعوث کردیم و فرستادیم به سوی شما با رسالتی که آن را ادا کند، پس معنای این رسالت را بفهمید و بر حسب آنچه در لابه‌لای آن است عمل کنید.

﴿شَٰهِدًا عَلَيۡكُمۡ﴾ تمام پیامبران بر امت‌هایشان شاهد هستند، و پیامبر  ج در روز قیامت بر امت خود شاهد خواهد بود و الله متعال آن صحنۀ بزرگ را چنین به تصویر کشیده است:

﴿فَكَيۡفَ إِذَا جِئۡنَا مِن كُلِّ أُمَّةِۢ بِشَهِيدٖ وَجِئۡنَا بِكَ عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ شَهِيدٗا٤١ يَوۡمَئِذٖ يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَعَصَوُاْ ٱلرَّسُولَ لَوۡ تُسَوَّىٰ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضُ وَلَا يَكۡتُمُونَ ٱللَّهَ حَدِيثٗا٤٢﴾[النساء: ٤١-٤٢] «پس چگونه است (حال‌شان) آنگاه که از هر امتی گواهی آوریم، و تو را بر اینان گواه آوریم؟! آن روز، کسانی که کافر شدند، و از پیامبر نافرمانی کردند، آرزو می‌کنند که ای کاش با خاک یکسان می‌شدند، و هیچ سخنی را نمی‌توانند از الله پنهان کنند».

و در این آیات کریمه تهدید شدیدی برای کسانی است که نافرمانی پیامبر  ج را کرده‌اند.

شهادت پیامبر  ج بر کسانی که در عهد او می‌زیستند براساس آنچه از آن‌ها دیده است خواهد بود، و بر کسانی که بعد از او  ج آمده‌اند براساس آنچه برای آن‌ها به‌جا گذاشته است شاهد خواهد بود، طوری که الله متعال از عیسی  ÷ حکایت می‌کند: ﴿وَكُنتُ عَلَيۡهِمۡ شَهِيدٗا مَّا دُمۡتُ فِيهِمۡۖ فَلَمَّا تَوَفَّيۡتَنِي كُنتَ أَنتَ ٱلرَّقِيبَ عَلَيۡهِمۡۚ وَأَنتَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٌ١١٧﴾[المائدة: ١١٧] «و تا زمانی که در میان آن‌ها بودم مراقب و گواه‌شان بودم و چون مرا بر گرفتی تو خودت مراقب آن‌ها بودی و تو بر هرچیز گواهی».

از عِرباض بن ساریه روایت است که پیامبر گرامی اسلام  ج فرمود: «قَدْ تَرَكْتُكُمْ عَلَى الْبَيْضَاءِ لَيْلُهَا كَنَهَارِهَا لَا يَزِيغُ عَنْهَا بَعْدِي إِلَّا هَالِكٌ»[٥١] [به روایت احمد و ...] «شما را بر راه روشنی گذاشتم، شبش در روشنی مثل روز است. (یعنی شما را بر هدایتی گذاشتم که آنقدر واضح و آشکار است که هیچ‌گونه خفایی در دوران فتنه نیز در آن وجود ندارد)، تنها هلاک شده از آن منحرف می‌شود».

الله متعال می‌فرماید: ﴿كَمَآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ رَسُولٗا١٥﴾[المزمل: ١٥] «همان‌گونه که به سوی فرعون پیامبری فرستادیم» و آن پیامبر، موسی کلیم الله  ÷ بود.

﴿فَعَصَىٰ فِرۡعَوۡنُ ٱلرَّسُولَ﴾[المزمل: ١٦] «آنگاه فرعون آن پیامبر را نافرمانی (و مخالفت) کرد».

الله متعال نفرمود: فرعون نافرمانی او را کرد، ولی لفظ رسول (فرستاده) را دوباره ذکر کرده است، و این به خاطر فایدۀ بلاغی بسیار لطیف است که در آن حکم بر وصف شده نه بر شخص.

فرعون به سبب نافرمانی‌اش از فرستاده الله، مستحق عذاب شد نه به خاطر شخص موسی  ÷، و اگر به‌جای موسی کسی دیگر برای فرعون فرستاده می‌شد و فرعون نافرمانی او را می‌کرد باز هم همان‌گونه مستحق عذاب می‌شد.

﴿فَأَخَذۡنَٰهُ أَخۡذٗا وَبِيلٗا١٦﴾[المزمل: ١٦] «پس ما او را به سختی مجازات کردیم». یعنی او را مورد عذاب شدید، ثقیل و پی در پی قرار دادیم طوری که قطره‌های باران پی در پی می‌ریزد.

ابن جریر  / می‌گوید: عرب‌ها به کسی که شر و مصیب‌ها پی در پی بر او نازل شود می‌گویند: همانا سخت و پیاپی بر وی بارید.

الله متعال در این آیه کریمه لفظ (أخذ- گرفتن) را به‌کار برده که وی (فرعون) از این عذاب راه فراری ندارد، طوری که الله متعال او و لشکر او را گرفت و راه فراری برایشان نگذاشت، ﴿مِّمَّا خَطِيٓـَٰٔتِهِمۡ أُغۡرِقُواْ فَأُدۡخِلُواْ نَارٗا﴾[نوح: ٢٥] «(سرانجام) به کیفر گناهان‌شان (همگی) غرق شدند، پس در آتش (دوزخ) درآورده شدند».

اجساد آن‌ها غرق دریا شد، ارواح‌شان به آتش رفت و این‌همه به سبب نافرمانی، ظلم وستم و طغیان آن‌ها بود. از این‌رو آن‌ها حالا در عالم برزخ در عذاب هستند طوری که الله متعال می‌فرماید: ﴿ٱلنَّارُ يُعۡرَضُونَ عَلَيۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِيّٗاۚ وَيَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ٤٦﴾[غافر: ٤٦].

«(آن عذاب) آتش (دوزخ است) که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند. و روزی که قیامت برپا می‌شود (گفته می‌شود:) آل فرعون را در سخت‌ترین عذاب وارد کنید».

کسی از این امت که از پیامبر  ج نافرمانی می‌کند مستحق عذاب شدید پی در پی است؛ از نافرمانی پیامبر به الله متعال پناه می‌بریم.

[٥١]- سنن ابن ماجه: ٤٣ و مسند احمد: ١٧١٤٢. حكم آلبانی: صحيح.