شرح اصول سه گانه اسلام شیخ محمد بن عبدالوهاب

فهرست کتاب

سخن شیخ رحمه الله: «اول: الله متعال ما را خلق نموده و رزق و روزى می‌دهد و ما را بی‌هدف و بدون امر و نهی رها نکرده است.

سخن شیخ رحمه الله: «اول: الله متعال ما را خلق نموده و رزق و روزى می‌دهد و ما را بی‌هدف و بدون امر و نهی رها نکرده است.

بلکه رسول الله  ج را برای ما فرستاد پس کسی که از پیامبر  ج اطاعت کند، وارد بهشت می‌شود و کسی که از وی نافرمانی کند وارد آتش می‌شود».

* این مسأله سه چیز را دربر دارد:

- اول: اینکه الله متعال ما را آفریده و روزی داده است، و این از جملۀ توحید ربوبیت است، و جز ملحد (کسی که منکر وجود الله متعال است) آن را انکار نمی‌کند.

- دوم: الله متعال ما را بی‌هدف و بدون امر و نهی رها نکرده است، و انکار این امر برای کسی که به اسلام منسوب باشد ممکن نیست، و این امر برای بیان حکمت الله متعال و اثبات مبدأ رسالت، زنده‌شدن بعد از مرگ و روز جزا یعنی آخرت است.

- سوم: الله متعال برای ما رسولی فرستاده است طوری که اگر کسی از او اطاعت کند، وارد بهشت می‌شود و هرکس از او نافرمانی کند وارد آتش خواهد شد، و این خود از ضروریات شهادت «أن محمدا رسول الله» است.

* امر سومی بر دو مقدمه قبلی (اولی و دومی) مترتب است، و کسی که به رسالت پیامبر  ج اقرار کرد، بر او اقرار به مقتضا و ضروریات این رساله نیز لازم است، یعنی هرکس از پیامبر  ج اطاعت نمود وارد بهشت و هرکس نافرمانی کرد وارد آتش می‌شود.

* کسی که به این سه امرِ فوق اقرار کرد بر او اقرار به واجب‌بودن توحید نیز لازمی است، از این‌رو شیخ محمد بن عبدالوهاب  / این مسأله را قبل از مسألۀ دومی آورده است.

* این مقدمات را که مؤلف  / پشت سر هم با عبارت‌های کوتاه و آسان مرتب نموده است، که مورد قبول هر شخص قرار می‌گیرد، مدخل مهمی در زمینۀ احتجاج و استدلال بر واجب‌بودن توحید است.

* توضیح این عبارت این است که بزرگ‌ترین چیزی که پیامبر  ج آورده است عبارت است از یکتا و یگانه‌دانستن الله متعال در عبادت؛ پس کسی که در این امر بزرگ از پیامبر  ج نافرمانی نماید جهنمی خواهد بود.

- کسی که مدعی شود که وی از پیامبر  ج در ادای بعضی از واجبات دینی پیروی می‌کند و از بعضی محرمات اجتناب می‌ورزد اما همزمان از پیامبر  ج در بزرگ‌ترین امور و مهم‌ترین آن (که همانا توحید عبادت است) نافرمانی می‌کند، یعنی در چیزی نافرمانی می‌کند که به خاطر آن پیامبر  ج با کفار جنگید و علیه آن‌ها جهاد کرد و برای مردم بیان نمود که این حد فاصل و جدا‌کننده میان اسلام و کفر است، پس چنین شخصی، از پیامبر  ج نافرمانینموده، و اگر اطاعت او از پیامبر  ج نخست در این امر مهم دین نباشد، اطاعت در بقیه امور، نفعی به او نمی‌رساند، مادامی که از پیامبر  ج، در مهم‌ترین امور و اصل اسلام که به خاطر آن پیامبر  ج مبعوث شده، اطاعت نکند.

- سپس مؤلف  / دلیل این قول را که این فرمودۀ الله متعال است ذکر نمود: ﴿إِنَّآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ رَسُولٗا شَٰهِدًا عَلَيۡكُمۡ كَمَآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ رَسُولٗا١٥ فَعَصَىٰ فِرۡعَوۡنُ ٱلرَّسُولَ فَأَخَذۡنَٰهُ أَخۡذٗا وَبِيلٗا١٦[المزمل: ١٥-١٦] «یقیناً ما پیامبری به سوی شما فرستادیم که بر شما شاهد (و گواه) است، همان‌گونه که به سوی فرعون پیامبری فرستادیم.* آنگاه فرعون آن پیامبر را نافرمانی (و مخالفت) کرد، پس ما او را به سختی مجازات کردیم».

تا برای خواننده توضیح دهد که فراگیری عقیده باید بر مبنای دلیل باشد، و اینکه وی چیزی را از خود برای مخاطب نیاورده است بلکه چیزی را برای مخاطب بیان نموده که دلیل صحیح بر آن وجود دارد. و این‌گونه بیان‌نمودن مسایل با دلایل آن از ویژگی‌های علمای ربانی می‌باشد.

* این نحوه ترتیب‌بندی، شما را با تجربۀ شیخ محمد بن عبدالوهاب  / و حسن شناخت وی از بیان مسایل اعتقادی، آشنا می‌سازد. طوری که نخست به امور واضح و آسان که همه بر آن متفق القول هستند آغاز نموده است، با وجود اینکه عده‌ای در بعضی از مسایل توحید عبادت با او مخالفت می‌کردند.

* چون آغازنمودن به اموری که همه بر آن اتفاق نظر دارند شیوۀ خوبی در قانع‌کردن طرف مقابل و ملزم‌ساختن وی با دلیل است.

* اقرار بر اینکه الله متعال همه را آفریده و روزی می‌دهد در نفس خیلی‌ها مستقر و پایدار است بلکه از ضروریات فطرت سالم می‌باشد، و تنها انسان ملحد این امر را قبول ندارد و با آن مخالفت می‌ورزد.

* شیخ محمد بن عبدالوهاب  / این رساله را برای مردمانی نوشته است که آن‌ها به توحید ربوبیت اقرار دارند از این‌رو با اموری که مورد اتفاق همه می‌باشد آغاز نموده است.