درس هجدهم: هجرت

شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب  / می‌گوید: (و سپس مأمور گردید که به مدینه هجرت کند.

هجرت: انتقال از سرزمین شرک به سرزمین اسلام را گویند، هجرت بر این امت فرض است که از سرزمین شرک به سرزمین اسلام کوچ کنند و این فریضه تا قیامت ادامه دارد.

به دلیل این فرمودۀ الله تعالی: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمۡۖ قَالُواْ كُنَّا مُسۡتَضۡعَفِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَكُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٗ فَتُهَاجِرُواْ فِيهَاۚ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا٩٧ إِلَّا ٱلۡمُسۡتَضۡعَفِينَ مِنَ ٱلرِّجَالِ وَٱلنِّسَآءِ وَٱلۡوِلۡدَٰنِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ حِيلَةٗ وَلَا يَهۡتَدُونَ سَبِيلٗا٩٨ فَأُوْلَٰٓئِكَ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَعۡفُوَ عَنۡهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَفُوًّا غَفُورٗا٩٩﴾ [النساء: ٩٧-٩٩] «کسانى که ملائکه جانشان را مى‌گیرند، درحالی که آنان برخود ستم روا داشته‌اند، به آنها گویند در چه حال بودید؟ گویند ما در سرزمین خود مستضعف بودیم. گویند: آیا سرزمین الله متعال وسيع نبود که بتوانید در آن -به هرکجا که خواهید- هجرت کنید؟ و سرانجامِ اینان جهنم است و بد سرانجامى است * مگر آن مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که نه چاره‌ای دارند و نه راهی (برای نجات) می‌یابند * پس اینان را امید است که الله از ایشان درگذرد (و ببخشاید) و الله بخشایندۀ آمرزنده‌ است». و این ارشاد الهی: ﴿يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ أَرۡضِي وَٰسِعَةٞ فَإِيَّٰيَ فَٱعۡبُدُونِ٥٦﴾ [العنكبوت: ٥٦] «اى بندگان من که ایمان آورده‌اید! بدانید که زمین من گسترده است پس فقط مرا عبادت کنید».

امام بغوی  / می‌گوید: «سبب نزول این آیه در مورد مسلمانانى است که در مکه بودند و هنوز هجرت نکرده بودند والله متعال آنان را اهل ایمان خطاب فرمود».

و دلیل بر هجرت، از سنت نبوى این فرمودۀ پیامبر اکرم  ج است که: «لا تَنْقَطِعُ الهِجْرَةُ حَتَّى تَنْقَطِعَ التَّوْبَةُ، وَلا تَنْقَطِعُ التَّوْبَةُ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا»[٢٢١]. «هجرت قطع نمى‌شود تا زمانیکه توبه قطع نشود و توبه قطع نمى‌شود تا اینکه آفتاب از مغرب طلوع کند». هنگامى که پیامبر  ج در مدینه مستقر گردیدند به بقیۀ احکام اسلام نیز مأموریت یافتند، مثل زکات، روزه، حج، اذان، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر و احکام دیگر. ده سال در این راستا جانفشانى کردند تا اینکه وفات نمودند -صلوات الله و سلامه علیه-».)

[٢٢١]- سنن ابی‌داود: ٢٤٧٩. حكم آلبانی: صحيح.