وجوب مراقبت از سلامتی قلب برای الله متعال
* بر بنده واجب است قلب خود را برای الله فارغ نگهدارد؛ و آن را از شرک و تعلق به غیر الله متعال پاک و منزه گرداند.
* سعی و تلاش یک مسلمان برای طلب رزق و روزی و استفاده از اسباب برای جلب منفعت و دفع ضرر نباید وی را به ذلت و فروتنی قلبی برای غیر الله بکشاند، چون الله متعال او را مورد امتحان قرار نداده تا برای غیر او اظهار ذلت کند.
* فروتنی قلبی برای غیر الله لطمه در توحید وارد میکند. مؤمن واقعی معتقد است که الله برای او کافی است: ﴿أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِكَافٍ عَبۡدَهُۥ﴾[الزمر: ٣٦] «آیا الله برای بندهاش کافی نیست؟!» بلکه لازم است تا با استفاده از اسباب مشروع تلاش کند.
* با استفاده از اسباب به قدر توان همراه با توکل بر الله متعال کفایت بنده حاصل میشود، پس کسی که از اسباب استفاده نموده و بر الله متعال توکل نمود در رزق و روزی او برکت نهاده میشود و در همه امور دنیوی و اخرویاش الله متعال برای او کافی است.
* توجه: بعضی از مردم، به خاطر اینکه خود را از ذلت و فروتنی و خاکساری برای غیر الله پاک ثابت کنند، با کسی که بر آنها حقّ رعایت ادب دارد با بیادبی و بد رفتاری برخورد میکنند. مانند پدر، ولی امر، رئیس که این برخورد و شیوه نادرست بوده لازم است به آنها گوشزد شود.
- الله متعال عدل، احسان و نرمی و ملایمت را دوست دارد و در برابر آن ثواب میدهد، و از دشنام و شرارت، و کارهای زشت و ناپسند، و برتریجویی بر مردم تنفر دارد.
فرق میان ذلتِ دلبستگی به اشخاص، و ذلتِ رحمت و احسان به اشخاص:
* فروتنی و خاکساری که الله به آن امر نموده تا با والدین و مؤمنان داشته باشیم فروتنی و ذلتِ رحمت و احسان است نه ذلتِ دلبستگی و بندگی.
* الله متعال فروتنی و خاکساری برای مؤمنان را مورد ستایش قرار داده است و میفرماید: ﴿فَسَوۡفَ يَأۡتِي ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ يُحِبُّهُمۡ وَيُحِبُّونَهُۥٓ أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ يُجَٰهِدُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوۡمَةَ لَآئِمٖۚ﴾[المائدة: ٥٤].
«الله به زودی گروهی را میآورد که آنها را دوست میدارد و آنها (نیز) او را دوست میدارند، (آنان) در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران سرسخت هستند، در راه الله جهاد میکنند و از سرزنش هیچ سرزنشکنندهای نمیهراسند».
و دربارۀ پدر و مادر میفرماید: ﴿وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا٢٤﴾[الإسراء: ٢٤] «و از روی مهربانی بال فروتنی (و خاکساری) برای آنها فرود آور، و بگو: پروردگارا! آنان را مورد رحمت قرار ده، همانگونه که مرا در کودکی پرورش دادند».
* اساس این فروتنی همراه با نرمی و سخن نیکو، رحمت، احسان، تواضع، لطف و مهربانی به مؤمنان است که همهاش طاعت الله ﻷ بوده و به خاطر دریافت فضل و احسان الهی انجام میشود. و قلب در چنین مواردی برای الله ﻷ فارغ مانده و هیچگونه خضوعی برای مخلوقات در آن راه نمییابد.