معنای هجرت:
شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب می‌گوید: هجرت، انتقال از سرزمین شرک به سرزمین اسلام می‌باشد، هجرت بر این امت فرض است که از سرزمین شرک به سرزمین اسلام کوچ کنند و این فریضه تا روز قیامت ادامه خواهد داشت.
* هجرت در لغت رفتن از یک سرزمین به سرزمین دیگر را گویند، و انجام‌دهنده آن را مهاجر می‌نامند، زیرا وی دیار و اهل آن دیار را هجر و ترک نموده و از همجواری آن‌ها روی گردانده است.
* عبارات پیشوایان لغت در بیان معنای هجرت گوناگون است، و آگاهی از اقوال آن‌ها برای طالب علم سودمند می‌باشد، چون از لابه‌لای سخنان آنان از چند جهت معنای مقصود را می‌فهمد.
ابومنصور ازهری گفته است: «كلُّ مَنْ فارقَ رِباعَه مِنْ بَدَوِيٍّ أَو حَضَرِيٍّ وَسَكَنَ بَلَدًا آخر فَهُوَ مُهاجِرٌ، وَالِاسْم مِنْهُ الهِجْرة»[٢٢٢]. « هرکس از محل اقامت خود جدا شود چه بادیه‌نشین باشد یا شهری، و در سرزمین دیگری اقامت گزیند پس او مهاجر است، و نام این انتقال هجرت می‌باشد». رِبَاعَه: یعنی محل اقامت او.
- و ابن سیده در کتابش "المحکم والمحیط الأعظم" گفته است: «هجرت: بیرون‌رفتن از یک سرزمین به سرزمین دیگر است».
- و خلیل بن احمد فراهیدی گفته است: «هجر و هجران ترک‌کردن چیزی را گویند که ملزم به پایبندی آن باشی، و هجرت مهاجران از آن مشتق شده است. زیرا آن‌ها قبایل‌شان را به خاطر الله ترک کرده‌اند». شاعری گفته است:
وَأُكْثِرَ هَجْرَ الْبَيْتِ حَتَّى كَأَنَّنِي
مَلِلْتُ وَمَا بِي مِنْ مَلَالٍ وَلَا هَجْرِ
* پس واضح شد که هجرت در معنای لغوی باید جدایی و انتقال را دربر داشته باشد؛ طوری که فرد محل اقامت خود را ترک نموده به سرزمین دیگری نقل می‌کند و در آنجا اقامت می‌گزیند، به این ترتیب مهاجر می‌شود.
[٢٢٢]- تهذيب اللغة، أبو منصور ازهری، ج ٦، ص ٢٩.