درس هشتم: دعا، خوف، امید (رجاء) و توکل
شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب / می‌گوید: (و در حدیثی آمده است «الدُّعَاءُ مُخُّ العِبَادَةِ»[٧٧] «دعاء مغز عبادت است». از این‌رو الله متعال مى‌فرماید: ﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِي سَيَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ٦٠﴾ [غافر: ٦٠] «و پروردگارتان گوید مرا به دعا خوانید تا برایتان اجابت کنم، بی‌گمان کسانى که از عبادت من استکبار مى‌ورزند به زودى با خوارى وارد دوزخ خواهند شد».
و دلیل خوف این ارشاد الهى است: ﴿فَلَا تَخَافُوهُمۡ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ١٧٥﴾[آل عمران: ١٧٥] «پس از آنان نترسید و از من بترسید اگر مؤمن هستید».
و دلیل امید (رجاء)، این ارشاد باری‌تعالی است: ﴿فَمَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا١١٠﴾[الكهف: ١١٠] «هرکس امید به لقاى پروردگارش بسته است، باید کار نیکو پیشه کند و در عبادت پروردگارش کسى را شریک نیاورد».
و دلیل توکل این فرمودۀ باری‌تعالى است: ﴿وَعَلَى ٱللَّهِ فَتَوَكَّلُوٓاْ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ٢٣﴾[المائدة: ٢٣] «و بر الله توکل کنید اگر مؤمن هستید»، ﴿وَمَن يَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَهُوَ حَسۡبُهُۥٓۚ﴾[الطلاق: ٣] «و هرکس بر الله توکل کند پس همان ذات، وى را کافى است».)
[٧٧]- سنن ترمذی: ٣٣٧١ حكم آلبانی: ضعیف. و با لفظ «الدُّعَاءَ هُوَ الْعِبَادَةُ= دعا همان عبادت است» صحيح است. سنن ابی‌داود:١٤٧٩ و سنن ابن ماجه: ٣٨٢٨ و سنن ترمذی: ٢٩٦٩ و ٣٢٤٧ و ٣٣٧٢.