شرح اصول سه گانه اسلام شیخ محمد بن عبدالوهاب

آغازنمودن رساله با بسمله

* آغازنمودن با بسمله از سنت‌های انبیا  † است.

* الله متعال می‌فرماید: ﴿قَالَتۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَؤُاْ إِنِّيٓ أُلۡقِيَ إِلَيَّ كِتَٰبٞ كَرِيمٌ٢٩ إِنَّهُۥ مِن سُلَيۡمَٰنَ وَإِنَّهُۥ بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ٣٠ أَلَّا تَعۡلُواْ عَلَيَّ وَأۡتُونِي مُسۡلِمِينَ٣١﴾[النمل: ٢٩-٣١] «(ملکه سبا) گفت: «ای بزرگان، به راستی نامۀ پرارزشی به سوی من افکنده شده! -همانا آن (نامه) از سلیمان است، و چنین است: به نام الله بسیار بخشنده و مهربان- بر من برتری مجویید، و تسلیم شده نزد من بیایید».

* ابن عاشور در تفسیر خویش درباره این آیه می‌گوید: گمان می‌رود که سلیمان  ÷ با اقتدا به سنت به ارث مانده از عهد ابراهیم  ÷، نامه خویش را با بسمله آغاز نموده است.

* و در این‌گونه آغازنمودن تأسی به پیامبر  ج در نوشته‌ها و پیام‌هایشان است؛ چنانکه در صحیح بخاری حدیثی از ابن عباس  ب روایت شده است که پیامبر  ج در نامه‌ای که به هرقل نوشت با بسمله آغاز کرد.

* و درجه حدیثی که می‌گوید: «كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ، لَا يُبْدَأُ فِيهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيْم، أَقْطَعُ» یعنی «هر کار مهمى که بدون بسم الله الرحمن الرحیم شروع شود ناقص خواهد بود» بسیار ضعیف می‌باشد.

* و این حدیث را امام احمد و ابوداود و ابن ماجه با این لفظ روایت کرده‌اند: «كُلُّ كَلَامٍ، أَوْ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَا يُفْتَحُ بِذِكْرِ اللهِ، فَهُوَ أَبْتَرُ» أَوْ قَالَ: «أَقْطَعُ» یعنی: «هر کلام یا کار مهمی که با ذکر و یاد الله  ﻷ شروع نشود ناتمام و ناقص خواهد بود».

* و بعضی از اهل علم مانند امام سیوطی  / و امام العجلونی  / آن را حسن خوانده‌اند، و امام السخاوی  / در کتاب "المقاصد الحسنه" می‌گوید که وی یک بخش را در این مورد نوشته است، و شیخ آلبانی  / و گروهی از علما این حدیث را ضعیف خوانده‌اند. و دارقطنی  / گفته است که این حدیث نزد امام زهری مرسل می‌باشد.

* برخی از شرح‌دهندگان کتاب اصول سه‌گانه بر این باور‌ هستند که مؤلف با اقتدا به قرآن کریم با بسمله آغاز نموده است، اما این استدلال محل نظر است زیرا اگر گوینده‌ای سخنش را با حروف مقطعات آغاز نماید به گمان اینکه به قرآن کریم اقتدا کرده وی بدعتی شمرده می‌شود.