اولی: کسانی هستند که از اساس، نبوت پیامبر ج را انکار میکنند، امثال مشرکان عرب و گروههایی از یهود و نصاری و دیگر هم مسلکانشان.
- دومی: کسانی هستند که به رسالت پیامبر ج اقرار میکنند، اما گمان میبرند که رسالت ایشان خاص برای عربها است، و مشهورترین مردمانی که قایل به این قول هستند دو گروه هستند:
گروه اول: گروهی از یهود اصفهان میباشند که عیسویه نامیده میشوند، و به رهبرشان؛ ابوعیسی اسحاق بن یعقوب اصفهانی منسوب هستند.
* ابن حجر عسقلانی / در فتح الباری شرح صحیح بخاری ذکر کرده است: «عیسویه گروهی از یهود است که در اواخر دولت بنیامیه ایجاد شد و اعتراف داشتند که محمد فرستاده الله است اما تنها به سوی عرب، آنها به مردی بنام ابوعیسی که بانی این تفکر است منسوب هستند».
* ابن حجر از برخی فقهای شافعی نقل کرده است که گفتهاند: «کسی که در اذان شهادتین را گفت به مسلمانبودنش حکم میشود مگر اینکه عیسوی باشد» و این قول را اِلْکیا هَرّاسی از فقهای حنفی نیز نقل کرده است. و شهرستانی در کتاب الملل و النحل گفته است هنگامی که این گروه در اصفهان از نفوذ و نیرو برخوردار شدند از اطاعت ابوجعفر منصور سر باز زدند و فتنهای را ایجاد نموده و دست به کشتار بسیاری از مسلمانان زدند.
* و آنچه قابل تذکر است این است که لقب عیسویه بر گروههای دیگری نیز اطلاق میشود.
گروه دوم: طایفهای از نصارا هستند که به رسالت پیامبر ج اقرار کردهاند اما ادعا نمودهاند که محمد ج تنها به سوی عرب فرستاده شده است، و پیروی از وی بر آنها الزامی نیست.
* البته رد بر اینها واضح و آشکار است، چون اقرارکردن آنها به نبوت پیامبر ج آنها را ملزم به تصدیق چیزی میکند که پیامبر ج از آن خبر میدهد، و یقینا پیامبر ج خبر داده است که به سوی همۀ مردم فرستاده شده است و اینکه هیچ فردی از این امت خواه یهودی باشد یا نصرانی از وی بشنود سپس بمیرد و به او ایمان نیاورد در زمرۀ دوزخیان خواهد بود.
و اگر او را در چیزی که از آن خبر داده است تصدیق کنند ملزم میشوند که به عمومیت رسالت او اقرار کنند، و اگر او را تکذیب کنند یا خطا بخوانند پس به خاطر تکذیبکردن پیامبر کافر هستند.
* و آنچه را که باید هر طالب علمی در این عصر درک کند ادعاهای باطل کفری است که برخی افراد منسوب به اسلام در مورد صحیحبودن دین یهود و نصاری سخنپردازی میکنند و این تفکر را ترویج میدهند که گویا پیروان ادیان آسمانی کافر نیستند! زیرا آنها پیروان یکی از پیامبرانی هستند که الله متعال به سویشان فرستاده است، البته این قول، کفر آشکار است، چون هر کسی به عامبودن رسالت پیامبر به همه بشریت شهادت ندهد و آنچه را خبر داده تصدیق نکند پس چنین فردی کافر است.
پس اقرارکردنشان به رسالت پیامبر آنها را ملزم به تصدیق او ج در تمام چیزهای که از آن خبر داده است میسازد و دلایلی که بر عمومیت رسالت پیامبر ج دلالت دارند پیشتر گذشت پس کسی که آنها را انکار کند کافر است.