سران طواغیت
قول شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب است که: طاغوت‌ها زیاد هستند و در رأس همه آن‌ها پنج تا قرار دارند:
١- ابلیس ملعون.
٢- کسی که عبادت شود و خودش از این عمل راضی باشد.
٣- کسی که ادعای چیزی از علم غیب را کند.
٤- کسی که مردم را به عبادت خودش ترغیب کند.
٥- و کسی که خلاف دستور و فیصله الله متعال حکم کند.
* این از سخن شیخ محمد بن عبدالوهاب است، که خلاصۀ آن را در اینجا آورده است، و در جای دیگر آن را مفصل ذکر نموده است.
* شیخ / می‌گوید: بدان رحمت الله بر تو باد که اولین چیزی که الله متعال بر بنی آدم فرض گردانید کفر به طاغوت و ایمان به الله متعال است، و دلیل، این فرمودۀ باری‌تعالی است: ﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ﴾ [النحل: ٣٦] «یقیناً ما در (میان) هر امت پیامبری را فرستادیم که: الله یکتا را عبادت کنید، و از طاغوت اجتناب کنید».
و چگونگی کفر‌ورزیدن به طاغوت این است که اعتقاد به بطلان عبادت غیر الله داشته باشی، و آن را ترک نموده و زشت بپنداری، و طاغوتیان را کافر دانسته مورد عداوت و دشمنی قرار بدهی.
و اما معنای ایمان به الله متعال این است که اعتقاد داشته باشی که الله متعال تنها او معبود به حق است نه کس دیگری، و تمامی انواع عبادات را خالص برای الله متعال انجام دهی، و تمام این عبادات را از معبودان دیگر منتفی بدانی، و اهل اخلاص را دوست داشته باشی و با آن‌ها دوستی نمایی، و اهل شرک را بد دانسته و با آن‌ها عداوت و دشمنی ورزی، و این دین ابراهیم است که هر کسی از آن رو گرداند خود را به نادانی و حماقت و سبکسری افکنده است.
و این همان سرمشقی است که الله متعال از آن در این فرمودۀ خود خبر داده است: ﴿قَدۡ كَانَتۡ لَكُمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذۡ قَالُواْ لِقَوۡمِهِمۡ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُاْ مِنكُمۡ وَمِمَّا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرۡنَا بِكُمۡ وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُۥٓ﴾[الممتحنة: ٤] «یقیناً برای شما سرمشق خوبی در (زندگی) ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود دارد، آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه غیر از الله عبادت می‌کنید بیزار هستیم، به شما کافر (و منکر) شده‌ایم، و میان ما و شما برای همیشه عداوت و دشمنی آشکار شده است، تا این که به الله یگانه ایمان آورید».
طاغوت کلمه‌ای عام است؛ و به هر چیزی که به جای الله متعال عبادت می‌شود و خودش به آن عبادت راضی است اطلاق می‌گردد، مانند معبودی که به جز الله مورد عبادت قرار می‌گیرد، یا کسی که اَتباع دارد و پیروی می‌شود، یا کسی که در غیر اطاعت الله و رسولش اطاعت می‌شود، پس چنین شخصی طاغوت است.
طاغوت‌ها زیاد هستند و در رأس همه آن‌ها پنج تا قرار دارند:
اول: شیطان دعوتگر به سوی عبادت غیر الله متعال، و دلیل، این فرمودۀ الله تعالی است: ﴿أَلَمۡ أَعۡهَدۡ إِلَيۡكُمۡ يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ أَن لَّا تَعۡبُدُواْ ٱلشَّيۡطَٰنَۖ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ٦٠﴾[يس: ٦٠] «ای فرزندان آدم! آیا با شما پیمان نبستم که شیطان را عبادت نکنید، که او برای شما دشمن آشکار است؟!».
دوم: حاکم ستمگری که احکام الهی را تغییر می‌دهد، و دلیل، این فرمودۀ الله تعالی است: ﴿أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يَزۡعُمُونَ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوٓاْ إِلَى ٱلطَّٰغُوتِ وَقَدۡ أُمِرُوٓاْ أَن يَكۡفُرُواْ بِهِۦۖ وَيُرِيدُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَن يُضِلَّهُمۡ ضَلَٰلَۢا بَعِيدٗا٦٠﴾[النساء: ٦٠] «آیا ندیده‌ای کسانی را که گمان می‌کنند به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل شده است؛ ایمان آورده‌اند، (ولی) می‌خواهند برای داوری نزد طاغوت بروند با آن که به آن‌ها دستور داده شده که به او کفر ورزند، و شیطان می‌خواهد گمراه‌شان کند، (و به) گمراهی دوری (بیفکند)».
سوم: کسی که به حکمی که الله متعال نازل فرموده حکم نکند، و دلیل، این فرمودۀ الله تعالی است: ﴿وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ٤٤﴾ [المائدة:٤٤] «و هرکس به احکامی که الله نازل کرده است حکم نکند؛ کافر است».
چهارم: کسی که ادعای علم غیب را برای خود کند درحالی که غیر از الله متعال کسی دیگر علم غیب را نمی‌داند.
و دلیل آن، این فرمودۀ الله تعالی است: ﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا٢٧﴾[الجن: ٢٦-٢٧] «(الله) دانای غیب است، و هیچ‌کس را بر (اسرار) غیب خود آگاه نمی‌سازد. * مگر رسولانی که آنان را پسندیده (و برگزیده) است، پس بی‌گمان از پیش روی او و پشت سرش نگهبانی (و مراقبینی از فرشتگان) می‌گمارد». و می‌فرماید: ﴿۞وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ٥٩﴾[الأنعام: ٥٩] «وکلیدهای غیب نزد او است؛ و جز او کسی آن‌ها را نمی‌داند، آنچه را در خشکی و دریا است می‌داند، و هیچ برگی (از درختی) نمی‌افتد؛ مگر اینکه آن را می‌داند، و نه هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و نه هیچ تر و خشکی (وجود دارد) مگر اینکه در کتابی آشکار (لوح محفوظ ثبت) است».
پنجم: کسی که به جای الله عبادت می‌شود و خود از این عبادت راضی باشد، و دلیل این فرمودۀ باری‌تعالی است: ﴿وَمَن يَقُلۡ مِنۡهُمۡ إِنِّيٓ إِلَٰهٞ مِّن دُونِهِۦ فَذَٰلِكَ نَجۡزِيهِ جَهَنَّمَۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ٢٩﴾[الأنبياء: ٢٩] «و هرکس از آن‌ها بگوید: همانا من به جای او معبود هستم، پس سزای چنین کسی را جهنم می‌دهیم، و ستمکاران را این‌گونه سزا می‌دهیم».
و بدان که انسان مؤمن شمرده نمی‌شود مگر اینکه به طاغوت کفر بورزد، و دلیل این فرمودۀ باری‌تعالی است: ﴿فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَاۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ٢٥٦﴾[البقرة: ٢٥٦] «پس هرکس به طاغوت کفر ورزد و به الله ایمان آورد، پس به راستی که به دست‌آویز محکمی چنگ زده است، که آن را گسستنی نیست، و الله شنوای دانا است».
* در اینجا فرق بین دو طاغوت؛ دوم و سوم این است که، دومی حاکم مسلط بر مردم و تغییردهندۀ احکام الهی است، و سومی کسی است که مردم وقتی به حکم او رغبت پیدا می‌کنند نزد او می‌آیند، و هردو به غیر آنچه که الله متعال نازل فرموده حکم می‌کنند.
و این قول شیخ / «سران طواغیت پنج تا هستند» این را ایجاب نمی‌کند که طواغیت تنها منحصر به این پنج صنف باشد، بلکه این‌ها مشهورترین و بیشترین آن‌ها از نگاه شر و طغیان هستند.
* و در بیان شمارش این پنج صنف تفاوت جزئی نزد شیخ وجود دارد.
* مقصود این است که طالب علم باید معنای طاغوت را در لغت بداند سپس مراد از طاغوت در نصوص قرآن و سنت را نیز بفهمد.