مقّدمۀ مؤلّف(۳) *

این کتاب، همان کتابی است که با آن در مسابقۀ جهانی سیرۀ نبوی، که از سوی رابطه العالم الاسلامی تدارک شده بود، شرکت جستم. فراخوان این مسابقه به دنبال برگزاری نخستین کنگرۀ سیرۀ نبوی، از سوی دولت پاکستان، در ماه ربیع‌الاوّل سال ۱۳۹۶ هجری قمری، داده شد. خداوند متعال مقدّر فرموده بود که این کتاب با حُسن قبول مُواجه گردد، در حالی که به هنگام نگارش و تدوین آن هرگز چنین امیدی را نداشتم. این کتاب، در مسابقۀ مزبور، مقام اوّل را به دست آورد، و خواص و عوام، چنان به این کتاب روی آوردند که مورد غبطه و حسرت دیگران واقع شد.

از سرگذشت این کتاب، گفتنی است که من به موقع از فراخوان مسابقۀ مذکور با خبر نشدم. زمانی هم که مدّتی از آن فراخوان گذشت و من باخبر شدم، تمایلی به شرکت در آن مسابقه نداشتم، و حتّی این پیشنهاد را به جزم و قطع ردّ کردم، امّا قضا و قدر کار خودش را کرد. آخرین مهلت دریافت آثار شرکت‌کنندگان در مسابقه از سوی برگزارکنندگان اوّل ماه محرّم سال آینده، ۱۳۹۷ هجری قمری بود، یعنی نُه ماه از زمان فراخوان، که چند ماه آن را نیز من عملاً از دست داده بودم، و مدّت زمان باقی مانده هرگزبرای تهیه و تدارم چنین کتابی کفایت نمی‌کرد. در عین حال، وقتی بر این کار عزم جزم کردم از خداوندـاستعانت جستم، و دست و آستین جدّیت بالا زدم، و سرانجام، در موعد تعیین شده آماده و ارسال گردید.

علاوه بر تنگی وقت و اشتغال به کارهای دیگر، از کمی منابع رنج می‌بردم، و حتّی از مراجعه به همۀ منابعی که در دسترس داشتم، ناتوان بودم. به ویژه، دقّت در نگارش مطالب، همراه با پرهیز از حشو و زوائد، و پرداختن به تمامی جوانب موضوعات، تا حدّامکان، سخت مطلوب من و مدّنظر من بود. آن زمان، به مواضعی برخورد می‌کردم که در آن‌ها حفره‌ها و شکاف‌هایی محسوس بود، و می‌بایست نکاتی بر آن‌ها افزوده می‌شد، امّا، در آن اوضاع و احوال، چنین کاری در توان من نبود. نهایت، همین امکان وجود داشت که مطالب و گردآمده‌ها و نوشته‌های موجود را شتابزده تدوین کنم، و بدون مراجعه و تنقیح، به نسخ و استنساخ آن‌ها بپردازم.

البتّه، همواره تمایل و اشتیاق داشتم که بعدها آن شکاف‌‌‌ها و حفره‌ها را کارسازی کنم، و برخی افزوده‌های لازم را براصل کتاب بیافزایم، امّا، روزها و سال‌ها گذشت، و چنان فراغتی برایم دست نداد، تا جایی که از آن تحقیقات بعیدالعهد شدم، و زمام تألیف و تدوین کاملاً از کفم برفت. باوجود این، گهگاه، در نسخه‌ای از کتاب که در اختیار داشتم چیزهایی می‌نوشتم، و چه بسا مطالب و نکاتی را پیش و پس می‌کردم، یا می‌افزودم یا تعدیل و تکمیل می‌کردم. این کوشش محدود، هرچند که عیناً آنچه در اوان تألیف کتاب به خود وعده داده بودم، نبوده و نیست، ان‌شاءالله، در بهبود این کتاب سیره از اهمیت و فائدت بسیار برخوردار خواهد بود. هم‌چنین، به بعضی منابع قدیمی دست یافتم که با نسبت بالایی از طریق منابع جدید به آن‌ها ارجاع داده بودم، و اینک همۀ آن منابع دست اوّل را در این چاپ جدید، به توفیق الهی، ارجاع داده‌ام.

ناگفته نماند که انتظار داشتم نقدهای ارزشمندی را از کتاب خود دریافت کنم، و در متن بعضی از ابواب و فصول کتاب از آن‌ها بهره جویم، ولی، یادداشت‌‌‌ها و نقدهایی که به دست من رسید، به متن و محتوای کتاب و گوهر اصلی تحقیق در سیرۀ نبوی مربوط نمی‌شد، و تنها به برخی مسائل جانبی پرداخته بود که چیزی را کم و زیاد نمی‌کرد. از این گذشته، بیشتر آن‌ها آشکارا نادرست، بلکه حاکی از دست و پای زدن‌های شگفت بود که مانند آن از نوع کتابخوانان انتظار نمی‌رفت، دیگر چه رسد به کارشناسان و متخصصّان.

این چاپ جدید، که اضافات و تغییرات یاد شده را دربردارد، ان‌شاءالله، بهتر و برتر و سودمندتر از چاپ‌های پیشین این کتاب خواهد بود، و این، تنها چاپ رسمی و قانونی کتاب با آن تجدیدنظرها و اضافات است. پیش از این، کتاب حاضر از سوی رابطة العالم الاسلامی چند بار چاپ شده، برخی از برادران نیز با اجازه مؤلّف آن را به چاپ رسانیده‌اند، اما ده‌‌‌ها چاپ نیز از این کتاب صورت گرفته است که همه غیر قانونی بوده‌اند، وناشران با سوءاستفاده از شهرت کتاب،بدون اجازۀ مؤلف و حتّی بدون اطلاع وی، دست به انتشار آن‌ها یازیده‌اند. گستاخی بعضی از این ناشران تا جایی رسیده است که تمامی حقوق مربوط به کتاب را نیز برای خود محفوظ داشته‌اند! خداوند یکتا آنان را بسوی حقّ و حقیقت هدایت فرماید، تا حق را به حقدار برسانند، پیش از آنکه روزی فرارسد که دیگر دادوستد و دوستی در کار نباشد.

وصلَّى الله على خیر خلقه محمد، و علی آله وصحبه، وبارك وسلم.

الجامعة الاسلامیة، مدینه منوّره

۱۸ ربیع الاوّل ۱۴۱۵ = ۲۶ آگوست ۱۹۹۴

صفّی الرّحمن مبارکفوری