بازتاب جنگ احد
ماجرای غم‌انگیز احد، شوکت و هیبت و موقعیتی را که مسلمانان در جنگ بدر بدست آورده بودند، به شدت تحت‌تاثیر قرار داد. از عظمت و مهابت مسلمین در دیدگان مردم کاست، و ترس و وحشتی که از رزمندگان مسلمان در دل‌های کفار و مشرکان افتاده بود، رنگ باخت، و گرفتاری‌های داخلی و خارجی جامعۀ نوپای خداباوران افزایش یافت. خطرات گوناگون از هر سوی مدینه را در برگرفت، و یهودیان و منافقان و بادیه‌نشینان نقاب از چهرۀ دشمنی دیرینه برگرفتند، و هریک از این گروه‌ها به نحوی درصدد برآمدند تا برخانه و کاشانۀ مسلمانان دست‌اندازند، و حتی طمع در آن بستند که کار مسلمانان را یکسره کنند، و درخت جوان اسلام را از ریشه درآورند.
هنوز دو ماه از جنگ احد نگذشته بود، که طایفۀ بنی‌اسد خودشان را برای غارت و چپاول مدینه آماده کردند. پس از آن طوایف عًضًل و قارًه در ماه صفر سال چهارم هجرت دست به توطئه‌ای زدند که به قتل ده تن از صحابۀ پیامبراکرم جانجامید. در همان ماه، عامربن طفیل عامری بعضی از طوایف را تحریک کرد، و آنان هفتاد تن از صحابه را کشتند، که این واقعه را واقعۀ بئر معونه نامیده‌اند. در طول این مدت بنی‌نضیر نیز آشکارا نسبت به مسلمانان اظهار دشمنی می‌کردند، تا آنکه در ماه ربیع‌الاول سال چهارم هجرت به توطئه‌ای خطرناک با هدف به قتل رسانیدن پیامبر گرامی اسلام دست زدند. بنی غطفان نیز گستاخ شدند، و در ماه جمادی‌الاولی سال چهارم هجرت درصدد حمله به مدینه برآمدند.
با این ترتیب، قدرت و شوکت مسلمانان که در ماجرای جنگ احد از دست رفته بود، تا مدت مدیدی ایشان را در معرض مخاطرات گوناگون قرار داده بود، اما، این حکمت حضرت محمد جبود که جهت‌گیری امواج خروشان بلا را تغییر داد، و هیبت و عظمت از دست رفتۀ مسلمانان را به آنان بازگردانید، و خداباوران بار دیگر برتری و تفوق خودشان را به دست آوردند. نخستین اقدام حکیمانۀ حضرت رسول‌اکرم جدر این ارتباط تعقیب جنگجویان احد تا وضع حمراءالاسد بود، که تا حدودی نام و ننگ از دست شدۀ رزمندگان مسلمانان را بازپس آورد، و به اندازه قابل توجهی موقعیت رزمی مسلمین را در منطقه بار دیگر تثبیت کرد. آنگاه، مانورهایی را ترتیب دادند که نه تنها شوکت و هیبت مسلمانان را به ایشان بازگردانید، بلکه بر آن نیز افزود، چنانکه در صفحات آتی، بخشی از این ماجراها گزارش خواهد شد.