مسلمانان پیشتاز
بسیار طبیعی بود که رسول اکرم جاسلام را، نخستین بار، به نزدیک‌ترین کسان از خاندان و خویشاوندان و دوستان خویش عرضه فرمایند. آن حضرت نیز چنین کردند، ابتدا بستگان و دوستانشان را به سوی اسلام فرا خواندند. هم‌چنین، همه کسانی را که امید خیری از آنان می‌رفت، ایشان آنان را می‌شناختند، و آنان ایشان را می‌شناختند، پیامبراکرم ججز راستی و درستی در کارشان نیست، همه را به اسلام فرا خواندند. از میان این افراد، که راجع به عظمت رسول اکرم جو جلالت قدر و راستی و درستی آن حضرت هیچ‌گاه کوچک‌ترین تردیدی به دل راه نمی‌دادند، جماعتی دعوت آن حضرت را اجابت کردند که در تاریخ اسلام با عنوان «سابقین اوّلین» شناخته شده‌اند، و درصدر آنان همسر نبی‌اکرم جامّ‌المؤمنین خدیجۀ بنت خویلد، و بردۀ آزاد شدۀ وی، زیدبن حارثه بن شراحیل کلبی [۱۴۱]، پسرعموی ایشان، علی بن ابی‌طالب- که نوجوان و تحت کفالت رسول اکرم جبود-، و دوست صمیمی ایشان، ابوبکرصدیق قرار دارند که در نخستین روز دعوت، اسلام آوردند.
آنگاه، ابوبکر در راستای دعوت به سوی اسلام فعال گردید. وی مردی نرمخوی و دوست‌داشتنی و خوش مشرب و خوش اخلاق و دست و دل باز بود. مردان قوم و قبیله‌اش به خاطر دانشوری و مردمداری و خبرگی وی در بازرگانی پیوسته نزد او آمد و شد داشتند و با او دمساز بودند. ابوبکر نیز خویشاوندان و دوستان و همنشینانش را که مورد اعتماد او بودند به اسلام دعوت می‌کرد. در پرتو دعوت و تبلیغ اسلام توسط ابوبکر صدیقس، عثمان بن عفان اموی، زبیربن عوام اسدی، عبدالرحمان بن عوف زهری، سعدبن ابی وقاص زهری، و طلحه بن عبیدالله تیمی اسلام آوردند، و این هشت نفر [۱۴۲]نخستین پیشتازان و پیشقراولان مسلمین‌اند که در اسلام آوردن از همگان سبقت گرفتند.
از پس این گروه، «أمین هذه الأمة» [۱۴۳]ابو عبیده عامر بن جراح از بنی حارث بن فهر، ابوسلمه بن عبدالاسد مخزومی، همسرش ام سلمه، ارقم بن ابی الارقم مخزومی، عثمان بن مظعون جمحی، دو برادر وی قدامه و عبدالله، عبیده بن حارث بن مطلب بن عبد مناف، سعید بن زید عدوی، همسرش فاطمه بنت الخطاب عدویه، خواهر عمربن خطاب، خباب بن ارت تمیمی، جعفربن ابی‌طالب، همسرش اسماء بنت عمیس، خالدبن سعدبن عاص اموی، همسرش امینۀ بنت خلف، آنگاه، برادرش عمروبن سعدبن عاص، حاطب بن حارث جمحی، همسرش فاطمۀ بنت مجلل، برادرش خطاب بن حارث، همسر برادرش فکیهۀ بنت یسار، برادرش معمربن حارث، مطلب بن ازهر زهری، همسرش رملۀ بنت ابی‌عوف، و نعیم بن عبدالله بن نحّام عدوی اسلام آوردند. اینان همگی از تیره‌ها و طایفه‌های مختلف قبیلۀ قریش بودند.
دیگر سابقین اوّلین که از غیر قریش در اسلام آوردن پیشتاز بوده‌اند، عبارتند از: عبدالله بن مسعود هذلی، مسعود بن ربیعه القاری، عبدالله بن جحش اسدی، برادرش ابواحمدبن جحش، بلال بن رباح حبشی، صهیب بن سنان رومی، عمار بن یاسر عنسی، پدرش یاسر، مادرش سمیه، عامربن فهیره.
دیگر زنان پیشتاز در تشرف به اسلام، جز آن بانوانی که پیش از این یاد شدند، عبارتند از: امّ یمن، برکه حبشیه، امّ الفضل لبابۀ کبری بنت حارث هلالیه همسر عبّاس بن عبدالمطلب، و آسماء بنت ابی‌بکر صدّیقب [۱۴۴].
این نامبردگان تنها کسانی هستند که با عنوان «سابقین اوّلین» شهرت یافته‌اند، در پرتو تتبع و استقرای تامْ، شمار دقیق افرادی که در منابع مربوطه با عنوان پیشتازی در اسلام توصیف شده‌اند، به یکصد و سی تن مرد و زن می‌رسد، لیکن به دقت معلوم نیست که آیا تمامی این افراد پیش از علنی شدن دعوت، اسلام آورده‌اند، یا اسلام آوردن برخی از آنان به مرحلۀ دعوت علنی پیوسته است.
[۱۴۱] وی در یکی از جنگ‌ها اسیر شده و به عنوان برده زرخرید او را فروخته بودند. خدیجه نخست وی را به ملکیت خویش درآورد و سپس او را به رسول خدا جبخشید. پدر و عمویش آمدند تا او را به نزد قوم و قبیله‌اش بازگردانند؛ اما، وی رسول خدا جرا بر قوم و قبیله و خاندانش ترجیح داد. حضرت رسول‌اکرم جنیز وی را برحسب آداب و روسم قوم عرب به فرزندی گرفتند، و به همین جهت، او را زیدبن محمد می‌نامیدند، تا آنکه شریعت اسلام پدرخواندگی را باطل اعلام کرد. وی در جنگ موته در ماه جمادی‌الاولی، سال هشتم هجرت، به شهادت رسید. [۱۴۲] ظاهراً ۹ نفر- م. [۱۴۳] برای وجه تسمیه وی به این لقب، نکـ: صحیح البخاری، مناقب ابی عبیدة بن جراح، ج ۱، ص ۵۳۰. [۱۴۴] برای تفصیل مطلب، نکـ: سیرة ابن‌هشام، ج ۱، ص ۲۴۵-۲۶۲؛ البته نام بردن برخی از نامبردگان در فهرست وی خالی از اشکال نیست.