فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۵٧- باب: السِّوَاكِ
باب [۵٧]: مسواک

۱۸۱- عنْ أَبي مُوسى سقَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ جفَوَجَدْتُهُ «يَسْتَنُّ بِسِوَاكٍ بِيَدِهِ يَقُولُ أُعْ أُعْ، وَالسِّوَاكُ فِي فِيهِ، كَأَنَّهُ يَتَهَوَّعُ» [رواه البخاری: ۲۴۴].

۱۸۱- از ابوموسیسروایت است که گفت: نزد پیامبر خدا جآمدم و دیدم با مسواکی که در دست دارند، مسواک می‌زنند، و در حالی که مسواک به دهان ایشان بود، به شکلی که بخواهند استفراغ نمایند (أُعْ، أُعْ) می‌کردند [۳٠٧].

۱۸۲- عَنْ حُذَيْفَةَ سقَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ج«إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ، يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ» [رواه البخاری: ۲۴۵].

۱۸۲- از حذیفهسروایت است که گفت: چون پیامبر خدا جشب [برای نماز خواندن] برمی‌خاستند، دهان خود را مسواک می‌زدند [۳٠۸].

[۳٠٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مسواک زدن سنت است، و پیامبر خدا جفرموده‌اند که «اگر سبب مشقت بر امت خود نمی‌شدم، آن‌ها را امر می‌کردم که در وقت هر نمازی مسواک بزنند». ۲) مسواک‌زدن زبان باید به درازی مسواک [یعنی: عمودی]، و مسواک‌زدن دندان‌ها به عرض آن [یعنی: افقی] باشد. ۳) چون غرض از استعمال مسواک تنظیف دندان‌ها است، بنابراین می‌توان در این کار، از برس و کریم دندان استفاده نمود، گرچه برای مسواک خواصی است که شاید در برس و کریم دندان یافت نشود. [۳٠۸] از این حدیث دانسته می‌شود که مسواک‌زدن دهان برای کسی که به نماز تهجد برمی‌خیزد سنت است، و شاید حکمتش آن باشد که چون آب دهان نسبت به اینکه ساعات زیادی در دهان می‌ماند، بدبوی می‌شود، از این سبب بهتر است که شخص هنگام مناجات با پروردگارش دندان‌های خود را تنظیف نموده و دهان خود را پاک بشوید.