۱٠- باب: قَوْلِ النَّبِيِّ ج: اللَّهُمَّ عَلِّمْهُ الكِتَابَ
باب [۱٠]: این گفتۀ پیامبر خدا جکه: خدایا قرآن را برایش بیاموز
۶٧- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ بقَالَ: ضَمَّنِي رَسُولُ اللَّهِ جوَقَالَ: «اللَّهُمَّ عَلِّمْهُ الكِتَابَ» [رواه البخاری: ٧۵].
۶٧- از ابن عباسبروایت است که گفت: پیامبر خدا جمرا در آغوش گرفته و دعا کردند که: «خدایا! قرآن را برایش بیاموز» [۱۵۶].
[۱۵۶] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) در فتح الباری در سبب این دعا آمده است که: ابن عباسبگفت: شبی با پیامبر خدا ج[در قیام لیل] نماز می‌خواندم، مرا پهلوی خود ایستاده کردند، و من پس آمدم و پشت سرشان ایستاده شدم، چون از نماز فارغ شدند فرمودند، من تو را پهلوی خود ایستاده کردم، و تو چرا پس آمدی و پش سرم ایستاده شدی؟ گفتم: آیا مناسب است که کسی در پهلوی شما بایستد در حالی که شما پیامبر خدا هستید؟ چون این سخن را شنیدند برایم دعا کردند که خداوند علم و دانشم را افزون سازد. و دعای پیامبر خدا جاجابت گردید، و دانش ابن عباسببه جایی رسید که او را دریای علم، حبر امت، و مفسر قرآن لقب دادند. ۲) مراد از (آموختن قرآن) آموختن احکام و علوم قرآن است، و قرآن کریم مشتمل بر علوم بسیاری است، و آنچه که متعلق به شریعت است، سه علم است، علم عقیده که متعلق به امور غیبی، مانند: ایمان آوردن به خدا، و ایمان آوردن به ملائکه، و کتاب‌های منزله، و پیامبران، و روز آخرت وغیره است، و علم فقه که متعلق به حلال و حرام و امور دنیوی است، چه این امور بین خدا و بنده‌اش باشد، مانند: نماز و روزه و حج و امثال این‌ها، و چه بین یک بنده و بنده دیگر، مانند: خرید و فروش، و نکاح، و طلاق، امثال این‌ها، و علم اخلاق که بیانگر فضائل ورذائل است، به این معنی که شخص مسلمان باید به فضائل مانند: صدق، عفت، کرم، حیاء و امثال این‌ها متصف گردیده، و از رذائل مانند: دروغ، غیبت، حسد، و امثال این‌ها خودداری نماید.