فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۵- باب: إِذَا كَانَ الثَّوْبُ ضَيِّقًا
باب [۵]: وقتی که جامه تنگ باشد

۲۳۶- عَنْ جَابِرَ سقَالَ: خَرَجْتُ مَعَ النَّبِيِّ جفِي بَعْضِ أَسْفَارِهِ، فَجِئْتُ لَيْلَةً لِبَعْضِ أَمْرِي، فَوَجَدْتُهُ يُصَلِّي، وَعَلَيَّ ثَوْبٌ وَاحِدٌ، فَاشْتَمَلْتُ بِهِ وَصَلَّيْتُ إِلَى جَانِبِهِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ: «مَا السُّرَى يَا جَابِرُ» فَأَخْبَرْتُهُ بِحَاجَتِي، فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ: «مَا هَذَا الِاشْتِمَالُ الَّذِي رَأَيْتُ»، قُلْتُ: كَانَ ثَوْبٌ. قَالَ: «فَإِنْ كَانَ وَاسِعًا فَالْتَحِفْ بِهِ، وَإِنْ كَانَ ضَيِّقًا فَاتَّزِرْ بِهِ» [رواه البخاری: ۳۶۱].

۲۳۶- از جابرسروایت است که گفت: در سفری از سفرهای پیامبر خدا جبا ایشان همراه بودم، شبی جهت اجرای کاری نزدشان آمدم، دیدم که نماز می‌خوانند، و من تنها یک جامه داشتم، و خود را به آن جامه پیچیدم و در پهلوی‌شان به نماز ایستادم.

چون از نماز فارغ شدند پرسیدند: «جابر! سبب آمدنت در این وقت شب چه بود»؟

ایشان را از حاجت خود باخبر ساختم.

چون سخنم تمام شد، فرمودند: «این چه نوع جامه پیچیدنی است که می‌بینم؟

گفتم: همین یک جامه بود، [یعنی: همین یک جامه را داشتم].

فرمودند: «اگر جامه کلان و فراخ بود، آن را به خود بپیچان، و اگر تنگ و خورد بود، به کمرت ببند» [۳۸٧].

۲۳٧- عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ سقَالَ: كَانَ رِجَالٌ يُصَلُّونَ مَعَ النَّبِيِّ جعَاقِدِي أُزْرِهِمْ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ، كَهَيْئَةِ الصِّبْيَانِ، وَيُقَالُ لِلنِّسَاءِ: «لاَ تَرْفَعْنَ رُءُوسَكُنَّ حَتَّى يَسْتَوِيَ الرِّجَالُ جُلُوسًا» [رواه البخاری: ۳۶۲].

۲۳٧- از سهلسروایت است که گفت: مردمی با پیامبر خدا جنماز می‌خواندند، و مانند اطفال لُنگ‌های خود را به گردن‌های خود می‌بستند، و برای زن‌ها گفته می‌شد: «تا وقتی که مردها کاملا نمی‌نشینند، سرهای خود را بالا نکنید» [۳۸۸].

[۳۸٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) پیامبر خدا جاز آن جهت جامه پیچیدن جابرسرا نپسندیدند که جامۀ وی تنگ و کوچک بود، و آن را به خود پیچیده بود، وقتی که کمرش را خم می‌کرد، عورتش نمایان می‌شد، از این جهت پیامبر خدا جبرایش آموختند که اگر جامه تنگ بود، به خود نپیچان بلکه به کمر خود ببند که عورتت پوشیده شود، و در هیچ حالی نمایان نگردد. ۲) افراد رعیت غرض برآوردن حاجت خود می‌توانند در شب نزد ولی امر آمده و حاجت خود را مطرح نمایند، و ولی امر هم باید، تا جای که برایش مقدور است، حاجت آن‌ها را برآورده سازد. [۳۸۸] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) از این جهت برای زن‌ها گفته می‌شد که: (تا وقتی که مردها کاملا نمی‌نشینند، سرهای خود را بالا نکنید)، که اگر پیش از نشستن کامل مردها، زن‌ها سرخود را بالا می‌کردند، احتمال داشت که چشم آن‌ها بر عورت مردها بیفتد. ۲) اگر کسی جامۀ داشت که فقط قسمتی از جسم وی را می‌پوشانید، باید قسمت بالائی بدن خود را از گردن تا زانو بپوشاند، نه قسمت پایانی آن را که از بسته و با ناف به بجلک پا باشد، ولی در هرصورت باید مهم در نزدش پوشاندن عورت باشد.