فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۶٧- باب: الصَّلاَةِ إِلَى الرَّاحِلَةِ، وَالبَعِيرِ وَالشَّجَرِ وَالرَّحْلِ
باب [۶]: نماز خواندن به طرف شتر و درخت و پالان شتر

۳۱۸- وعَنْه س، عَنِ النَّبِيِّ جأَنَّهُ «كَانَ يُعَرِّضُ رَاحِلَتَهُ، فَيُصَلِّي إِلَيْهَا»، قُلْتُ: أَفَرَأَيْتَ إِذَا هَبَّتِ الرِّكَابُ؟ قَالَ: «كَانَ يَأْخُذُ هَذَا الرَّحْلَ فَيُعَدِّلُهُ، فَيُصَلِّي إِلَى آخِرَتِهِ - أَوْ قَالَ مُؤَخَّرِهِ -» وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ سيَفْعَلُهُ [رواه البخاری: ۵٠٧].

۳۱۸- و از عبدالله بن عمربروایت است که پیامبر خدا جشتر خود را به عرض پیش روی خود خوابانده و به سوی آن نماز می‌خواندند.

[یکی از روات حدیث می‌گوید]: پرسیدم: اگر شتر بی‌آرامی می‌کرد چه می‌کردند؟

گفت: پالان [جهاز] آن را گرفته و آن را راست و برابر نموده و به سوی مؤخره آن نماز می‌خواندند، و ابن عمربهم همین کار را می‌کرد [۴۸۶].

[۴۸۶] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مؤخرۀ پالان شتر، عبارت از چوبی است که شخص سوار بر شتر، به آن تکیه می‌کند. ۲) همانطوری که نماز خواندن به طرف شتر، و پالان شتر جواز دارد، نماز خواند به طرف هر چیزی دیگری که مانع رفت و آمد مردم از پیش روی نمازگذار شود، مانند: دیوار، درخت، پایه و ستون و امثال این‌ها نیز جواز دارد، در سنن نسائی از علی ابن ابی‌طالبسروایت است که گفت: «در غزوۀ بدر هیچ‌کس از ما بیدار نبود، و همگی خواب بودند، به استثنای پیامبر خدا جکه به طرف درختی نماز می‌خواندند، و تا صبح دعا می‌کردند.