فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۲۱- باب: يُبْدِي ضَبْعَيْهِ وَيُجَافِي فِي السُّجُودِ
باب [۲۱]: در سجده پهلوهایش را ظاهر سازد، و دست‌هایش را از پهلوهایش دور نگهدارد

۲۵۶- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَالِكٍ ابْنِ بُحَيْنَةَ س: «أَنَّ النَّبِيَّ جكَانَ إِذَا صَلَّى فَرَّجَ بَيْنَ يَدَيْهِ حَتَّى يَبْدُوَ بَيَاضُ إِبْطَيْهِ» [رواه البخاری: ۳٩٠].

۲۵۶- از عبدالله بن مالک بن بحینهس [۴۱۲]روایت است که گفت: پیامبر خدا جهنگام نماز خواندن آن‌چنان دست‌های خود را از یکدیگر دور نگه می‌داشتند، که سفیدی زیر بغل‌شان معلوم می‌شد [۴۱۳].

[۴۱۲] وی عبدالله بن مالک بن بحینۀ ازدی است، در آخر ایام معاویهسوفات یافت است، أسد الغابه (۳/۲۵٠). [۴۱۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مراد از (هنگام نماز خواندن): هنگام سجده کردن در نماز است، و جزء اخیر حدیث، به این چیز صراحت دارد. ۲) دور نگهداشتن دست‌ها از پهلوها در حال سجده کردن، خاص برای مردها است، و زن‌ها باید هنگام سجده کردن بازوهای خود را به پهلوهای خود بچسپانند، و این مذهب جمهور علماء از حنفیه و شافعیه و مالکیه و حنابله است، و دلیل‌شان این است که زن عورت است، پس بهتر برایش این است که پوشیده‌تر باشد، زیرا اگر وی مانند مردها در وقت سجده کردن دست‌های خود را از پهلوی خود دور نگهدارد، احتمال دارد که بعضی اجزاء بدنش ظاهر گردد. ۳) دور نگهداشتن دست‌ها از پهلوها برای کسی است که امام است، و یا تنها نماز می‌خواند، و اما کسی که به جماعت بر سر صف نماز می‌خواند، بهتر بلکه لازم در حق وی آن است که دست‌های خود را از پهلوی‌های خود دور نگهدارد، زیرا در این صورت سبب زحمت و حتی مانع سجده کردن کسی می‌شود که در پهلویش نماز می‌خواند، زیرا کسانی که پهلوی هم نماز می‌خوانند اگر همگی دست‌های خود را از پهلوی‌های خود دور نگهدارند، امکان سجده کردن به صورت صحیح برای آن‌ها میسر نمی‌گردد، و از اینجا است که بعضی از صحابه از مشکلاتی که در زمینه برای آن‌ها رخ داده بود به پیامبر خدا جشکایت نمودند، و ایشان برای آن‌ها اجازه دادند که دست‌های خود را به پهلوهای خود نگهدارند، از ابوهریرهسروایت است که گفت: صحابه‌های پیامبر خدا جدر نزد ایشان شکایت کرده و گفتند که: در دور نگهداشتن دست‌ها از پهلوها برای ما مشقت است، پیامبر خدا جفرمودند: دست‌های خود را به زانوهای خود بچسپانید، و از نافع/روایت است که ابن عمربدر وقت سجده کردن دست‌های خود را به پهلوی‌های خود می‌چسپانید.