فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۴۲- باب: التَّعَاوُنِ فِي بِنَاءِ المَسْجِدِ
باب [۴۲]: همکاری کردن در ساختن مسجد

۲۸۱- عن أَبِي سَعِيدٍ الخدريِّ سأَنَّهُ كانَ يحدِّثُ يومًا حَتَّى أَتَى ذِكْرُ بِنَاءِ المَسْجِدِ، فَقَالَ: كُنَّا نَحْمِلُ لَبِنَةً لَبِنَةً وَعَمَّارٌ لَبِنَتَيْنِ لَبِنَتَيْنِ، فَرَآهُ النَّبِيُّ جفَيَنْفُضُ التُّرَابَ عَنْهُ، وَيَقُولُ: «وَيْحَ عَمَّارٍ، تَقْتُلُهُ الفِئَةُ البَاغِيَةُ، يَدْعُوهُمْ إِلَى الجَنَّةِ، وَيَدْعُونَهُ إِلَى النَّارِ» قَالَ: يَقُولُ عَمَّارٌ: أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الفِتَنِ" [رواه البخاری: ۴۴٧].

۲۸۱- روایت است که ابوسعید خدریسروزی قصه می‌کرد، تا اینکه به موضوع ساختن مسجد [نبوی] پرداخت، او گفت: [در ساختن مسجد] مایان یک یک خشت برمی‌داشتیم، و عمارسدو دو خشت.

پیامبر خدا جاو را دیدند، خاک را از وی افشانده و فرمودند: «وای بر حال عمار، او را گروه بغاوتگری خواهند کشت [۴۴۱]، عمار آن‌ها را به سوی جنت، و آن‌ها عمار را به سوی دوزخ دعوت می‌نمایند».

ابوسعیدسمی‌گوید: عمارسمی‌گفت: از فتنه و درگیری به خدا پناه می‌برم [۴۴۲].

[۴۴۱] شیخ شرقاوی در شرح این حدیث می‌گوید: مراد از گروه بغاوتگر پیروان معاویه بودند که عمار را در جنگ صفین به قتل رساندند. [۴۴۲] از مسائل و احکام متعلق به این حدیث آنکه: ۱) ثابت است که عمارسرا طرفداران معاویهسبه قتل رسانیدند، و در بین آن‌ها عدۀ از صحابه وجود داشتند، و سؤالی که مطرح می‌شود این است که: آیا امکان‌پذیر است که صحابهشعمارسرا به سوی دوزخ دعوت نمایند؟ در جواب این سؤال علماء جواب‌های زیادی ارائه داده‌اند، و آنچه که از همه راجحتر می‌رسد این است که: آن‌ها به اجتهاد خود او را به سوی بهشت دعوت می‌کردند، گرچه در واقع دعوت آن‌ها به سوی خلاف بهشت بود. ۲) این حدیث دلالت بر فضیلت علی و عماربدارد، و طوری که امام عینی/می‌گوید: رد بر نواصبی است که می‌گفتند علیسدر جنگ‌های خود بر حق نبود. ۳) این قول عمارسکه (از فتنه به خدا پناه می‌جویم)، دلالت بر این دارد که مسلمان ولو آنکه بر حق باشد، باید از درگیری با مسلمانان خودداری ورزد، و از خداوند مسئلت نماید تا او را از درگیر شدن در چنین کاری نجات بخشیده، و در حفظ و حمایت خود نگهدارد. ۴) از جنگ و درگیری که بین صحابهشدر جنگ صفین واقع گردیده بود، بهترین موقف شخص مسلمان این است که تعلیم قرآن کریم را سر مشق خود قرار داده و بگوید: ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾.