فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

۴٩- باب: كَنْسِ المَسْجِدِ وَالتِقَاطِ الخِرَقِ وَالقَذَى وَالعِيدَانِ
باب [۴٩]: جارو کردن و چیدن تکه پاره‌ها و خاشاک از مسجد

۲۸۸- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ س: أَنَّ رَجُلًا أَسْوَدَ أَوِ امْرَأَةً سَوْدَاءَ كَانَ يَقُمُّ المَسْجِدَ فَمَاتَ، فَسَأَلَ النَّبِيُّ جعَنْهُ، فَقَالُوا: مَاتَ، قَالَ: «أَفَلاَ كُنْتُمْ آذَنْتُمُونِي بِهِ دُلُّونِي عَلَى قَبْرِهِ - أَوْ قَالَ قَبْرِهَا - فَأَتَى قَبْرَهَا فَصَلَّى عَلَيْهَا» [رواه البخاری: ۴۵۸].

۲۸۸- از ابوهریرهسروایت است که مرد یا زن سیاه‌پوستی مسجد را جارو می‌کرد [۴۵۲]، آن شخص وفات نمود.

پیامبر خدا جراجع به او پرسان کردند، [یعنی: گفتند آن شخص کجا شد؟] گفتند: وفات کرد.

فرمودند: «چرا مرا از مرگش خبر نکردید؟ قبر آن مرد، و یا آن زن را بمن نشان بدهید».

و همان بود که بر سر قبرش آمده و بر وی نماز خواندند [۴۵۳].

[۴۵۲] این شک که آن شخصی که مسجد را جارو می‌کرد، مرد و یا زنی بود، از راوی است، و در روایت دیگری به طور یقین آمده است: کسی که مسجد را جارو می‌کرد، زنی بود. [۴۵۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) جارو کردن و تنظیف مسجد کار خوب و نیکی است. ۲) اگر خوف فتنه نباشد، زن می‌تواند در مسجد خدمت نماید. ۳) کسی که کارش را به اخلاص انجام می‌دهد، باید کارش مورد تقدیر قرار گرفته و برایش مکافات داده شود. ۴) نماز خواندن بر قبر مردۀ که بر وی نماز جنازه خوانده نشده باشد، روا است، گرچه بعضی از علماء نماز خواندن بر قبر را به طور مطلق جواز داده‌اند.